Son birkaç yıldan bu yana artan enflasyon oranları halkımızı olumsuz etkilemeye devam ediyor. TÜİK tarafından açıklanan enflasyon oranları ise vatandaşın yaşadığı enflasyon oranı ile uyum sağlamıyor ve halk yaşadığım enflasyonu dikkate alıyor.
Özellikle gıda enflasyonu her ay açıklanan TÜFE oranlarının sürekli olarak üzerinde seyretmeye devam ediyor. Dolayısıyla dar ve sabit gelirli vatandaşlarımızın gıdaya ulaşması her geçen gün zorlaşmaktadır. Öncelikle bir tarım ülkesi olan ülkemizde et ve et ürünleri ihtiyacı karşılamadığı için ithal etmek çözüm olarak görülüyor. Artan yem fiyatlarıyla baş edemeyen hayvancılık sektörü mensupları çareyi hayvanlarını satmakta aramaya başladılar. Mayıs ayı başlarında kg fiyatı 750 TL ye yükselen kıyma fiyatı vatandaşlarımızın büyük bölümünde beslenme yetersizliğini gündeme getirmiştir.
Türkiye’de asgari ücret, emekli ve memur maaşlarına zamlar gelse de vatandaşın evine giren gıda miktarı azalıyor. Alım gücü yükselen enflasyonla düşüyor. Asgari ücret üçe katlanmasına rağmen bununla alınabilen et miktarı giderek azalıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı resmi veriler geçim sıkıntını net şekilde ortaya koyuyor.
Ocak 2024’de 17 002 lira aylık net asgari ücret Ocak 2025’te 22104 liraya çıktı. Ancak asgari ücretlinin satın alabildiği et miktarı bu süre zarfında azaldı. Üstelik bu veriler henüz nisan ayını yansıtıyor. Asgari ücrete temmuz ayında zam gelmemesi durumunda bu miktar iyice düşecek. Sektör çalışanlarına göre Türkiye’de et lüks tüketim maddesi haline geldi.
TÜİK enflasyon sepetindeki ürünlerin fiyatını açıklamayı bıraktı. Bu yüzden asgari ücretle alınabilecek et miktarını TÜİK verileri üzerinden hesaplamak mümkün değil. Ancak TÜİK’in Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE (her ay et fiyatlarının ne kadar değiştiğini gösteriyor.
Değişimi görmek için Ocak 2025 ’de asgari ücreti ve et fiyatını 100 birime eşitleyelim.
2024’de sene içinde asgari ücrete zam gelmedi, sene boyunca aynı kaldı. Bu ne demek? Asgari ücretli aynı maaşı alırken enflasyondan dolayı her ay satın alabildiği ürün ve hizmetlerin azalması demek. Bu örnekte sofraya her ay daha az et gelmesi demek.
Maaş ve ücretlere yüksek oranda zam yapıldığı bir gerçek olsa da yüksek seyreden enflasyon nedeniyle alınan zamlar çok kısa sürede enflasyona yenik düşmektedir.
2024 yılı kırmız et istatistikleri geçtiğimiz günlerde TÜİK tarafından açıklandı. Buna göre;
Kırmızı et üretimi 2024 yılında %11,7 azalarak 2 milyon 105 bin 895 ton oldu
Kırmızı et üretim tahmini, Tarımsal İşletmelerde Hayvansal Üretim Araştırmasından elde edilen demografik verilere dayalı olarak belirlenen “Kasaplık Güç Oranı” ile hesaplanan “iç popülasyondan kesilen hayvan sayısı” ile “ithalattan kesilen hayvan sayısının ortalama karkas ağırlıkları ile çarpılması suretiyle elde edilmektedir.
Buna göre 2023 yılında 2 milyon 384 bin 47 ton olan kırmızı et üretimi, 2024 yılında %11,7 azalarak 2 milyon 105 bin 895 ton olarak tahmin edildi. Bu kapsamda bir önceki yıla göre sığır eti üretimi %11,2 azalarak 1 milyon 483 bin 42 ton, koyun eti üretimi %10,5 azalarak 509 bin 539 ton, keçi eti üretimi %22,8 azalarak 99 bin 532 ton, manda eti üretimi ise %10,4 azalarak 13 bin 781 ton oldu.
Son on yıla ilişkin kırmızı et üretim tahminleri incelendiğinde, toplam kırmızı et üretiminin 2015 yılında 1 milyon 187 bin 18 ton iken 2024 yılında 2 milyon 105 bin 895 ton olarak gerçekleştiği görülmektedir.
Kırmızı et üretimi ve değişim oranları, 2023, 2024
Kırmızı et üretiminin, 2023 yılında %70,1’ini sığır eti, %23,9’unu koyun eti, %5,4’ünü keçi eti ve %0,6’sını manda eti oluştururken, 2024 yılında %70,4’ünü sığır eti, %24,2’sini koyun eti, %4,7’sini keçi eti ve %0,7’sini manda eti oluşturmuştur.
AÇIKLAMALAR
Kırmızı et üretim tahminleri için “Kasaplık Güç Oranı” yöntemi kullanılmıştır. Bir hayvan popülasyonunda bir yıl içinde et üretimi amacıyla kesilen hayvanların yılın başındaki hayvan sayısına oranı “Kasaplık Güç Oranı (KGO)” olarak tanımlanmaktadır. KGO hesaplaması için ihtiyaç duyulan demografik oranlar (doğuran oranı, canlı doğan oranı, kesim çağına kadar yaşama gücü ve yaşlılarda ölüm oranı), TÜİK tarafından örnekleme yoluyla seçilen 40 binden fazla tarımsal işletmeye 2020 yılından itibaren uygulanan Tarımsal İşletmelerde Hayvansal Üretim Araştırması’ndan (TİHA) elde edilmiştir. Dönem başı ve dönem sonu hayvan sayılarında Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından derlenen ve TÜİK tarafından yayımlanan İstatistik Bilgi Sistemi (İBS) kaynaklı veriler esas alınmıştır.
Sonuç olarak KGO yöntemiyle hesaplanan iç popülasyondan kesilen hayvan sayısı ile ithalattan kesilen hayvan sayısı toplamı, ortalama karkas ağırlıkları ile çarpılmak suretiyle kırmızı et üretim tahmini yapılmıştır. Karkas ağırlık bilgisi TÜİK tarafından mezbahalara yönelik aylık olarak gerçekleştirilen Kesimhane İstatistikleri Araştırması’ndan ve TİHA’dan elde edilmiştir.
Kaynak: TÜİK
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
