Mehmet KAYA
Ekonomik canlılığın ve yatırımların işaretlerinden sayılan hammadde ithalatı ve yatırım malları ithalatında toparlanma işaretleri görülse de, hammadde ithalatının artışının büyük kısmının yükselen enerji fiyatları nedeniyle faturanın büyümesinin oluşturduğu kaydedildi.
DÜNYA’nın derlediği verilere göre 2021 yılında 210 milyar dolarlık hammadde ithal edildi. Bir önceki yıla göre artış yüzde 28,85 oldu. Önceki yıllarda cari olarak düşüşlerin görüldüğü bu kalemde son 5 yılda ilk kez ciddi bir sıçrama gözlendi. Buna karşılık yükselişin önemli bir kısmının enerji fiyatlarındaki artıştan kaynaklandığı kaydedildi. Son veri olan Kasım ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 160’a varan artışlar olması dikkat çekti. Ocak-Kasım döneminde ödemeler dengesi tanımlı enerji ithalatı (hampetrol ve türevleri) yüzde 66,32 oranında yükseldi. Toplam tutar ise 43 milyar 529 milyon dolara çıktı. Bir önceki yıl aynı dönemde bu ithalat tutarı 26,2 milyar dolar seviyesindeydi.
Yatırım mallarında ise 2020’de başlayan iyileşme devam ediyor. Bu yıl yatırım mallarında ithalat son 5 yılın en yüksek seviyesine, 36 milyar dolar sınırına geldi. Yatırım malları ithalatı 2019’da 26 milyar dolara kadar gerilemişti. İmalat sanayiinde kapasite kullanım oranlarının yüzde 80-85 aralığına geldiğinde, ekonominin genel gidişine bağlı olarak yatırımların arttığı kabul ediliyor.
Salgın dönemi öncesi uzun süreli ortalamalarda yüzde 80’ler seviyesinde bulunan kapasite kullanım oranı, salgında sert düşüşün ardından yine hızla toparlanmıştı. Aralık 2021 verisine göre imalat sanayiinde kapasite kullanım oranı yüzde 78,7 seviyesinde bulunuyor.
Alt bileşenlerde, dayanıklı tüketim malları dışındaki bütün gruplarda, Aralık ayında, aylık bazda yükseliş gözlenmişti. Kapasite kullanım oranlarında sınıra yaklaşılmasına rağmen yatırım malları ithalatı ya da üretiminde artış olmaması, imalat sanayii firmalarının gelecek dönem ekonomik iyileşme beklentilerinin zayıf olduğunun göstergesi sayılıyor.
