Tüketici, ticari veya mesleki amaç olmaksızın herhangi bir hizmet veya ürünü satın alan kişidir. Tüketicinin haklarının korunması hakkında kanun da yer alan yasal düzenlemelerle birçok yönden güvenceye kavuşturulmuştur. Kanuni hakları ihlal edilen tüketici bu hakkını satın aldığı mal ve hizmetin değerine göre tüketici hakem heyeti veya tüketici mahkemelerine müracaat edebilmektedir.

Türkiye’nin de taraf olduğu Birleşmiş Milletler Evrensel Tüketici Hakları Bildirgesine göre 9 tane temel ve evrensel tüketici hakkı mevcuttur.

TÜRKİYE’DE TÜKETİCİ HAKLARI

Tüketici, satın aldığı herhangi bir mal veya hizmetin ayıplı olması durumunda ilk 15 gün içerisinde, değişimi, paranın iadesi, bedelsiz tamirinin yapılması, hatanın sebep olduğu değer kaybının malın bedelinden düşürülmesi talebinde bulunabilir. Malın arızası gizli ve tüketici bunu sonradan görmüş ise bu süre 2 yıla kadar uzayabilir. Sadece üzerinde ayıplı ibaresi bulunan ürünler bu kategoride değerlendirilmez.

*Ürün etiketi

Tüketicilere sunulan mal ve hizmetlerin ambalajlarında veya kapıya asılan etiketlerde ürünün menşei, cinsi ve fiyatı belirtilmelidir. Bu faaliyetin kontrolü belediyeler tarafından yapılmaktadır.

*Ürün garanti belgesi

Sanayi ürünü üreten veya ithal eden işletmeler için garanti süresi en az 1 yıldır. Verilen bu garanti ürünün tüm parçaları için geçerlidir. Parçaların bir kısmı garanti içinde olup bazılarının olmaması şeklinde bir uygulama olamaz. Satıcı işletmeler bir malın satışı sırasında müşterilerine garanti belgesini vermekle yükümlüdür. Garanti süresi içinde arıza veren ürünlerin tamiri bedelsiz yapılmalıdır. Üretici veya servis garanti süresi içinde bir ücret talep edemez. Yetkili servis arızalı malı tamir edip 30 gün içinde tüketiciye vermek zorundadır. Bu süre aşıldığı taktirde alıcının ürünün yenisini talep etmen hakkı doğar. Diğer yandan ürün serviste kaldığı süre, garanti belgesine eklenir.

Garanti kapsamındaki bir cihaz, aynı arızayı iki kez ya da farklı arızaları dört kez peş peşe tekrarlarsa, üretici firma o ürünü ücretsiz değiştirmek zorunda. Ürünün garanti kapsamı dışına çıkmaması için, yani tüketicinin haklarını kaybetmemesi için, sanayi ürünlerinin onarımını mutlaka yetkili servislere yaptırması gerekiyor. Yetkili servislere yaptırılan her işlemin belgesinin muhafaza edilmesi gerekiyor. Garanti kapsamındaki bir ürün için nakliye, montaj, servis, bakım ve tamiri tamamen ücretsiz olmak zorundadır ve tüketicinin “hiçbir bedel” ödemesi gerekmez.

TAKSİTLİ SATIŞLARDA TÜKETİCİ HAKLARI

-Satıcı, sözleşmede belirtilen ürün fiyatını değiştiremez.

-Tüketici taksitle satın aldığı bir ürünün toplam bedelini veya birden fazla taksitini vadesi gelmeden ödemesi durumunda ödenen meblağ baz alınarak gerekli faiz indirimini talep eder, satıcı bu miktarı tüketiciye ödemek zorundadır.

-Satıcı, satış esnasında yapılan sözleşmenin bir suretini tüketiciye vermek zorundadır. Sözleşmede satışı yapılan malın peşin ve vadeli fiyatları, vadeliyse faiz dahil edilerek toplam bedelini, peşin alınan bedeli, ödeme planı, faiz miktarı, yıllık faiz oranı ve gecikme faiz oranı mutlaka bulunmalıdır.

KAPIDAN SATIŞLARDA TÜKETİCİ HAKLARI

Kapıdan kapıya pazarlama yapan kuruluşlardan satın alınan ürünlerin “7 gün deneme ve kıyaslama süresi” vardır. Eğer alıcı, bu süre içinde ürünü satın almaktan vazgeçerse, noter aracılığıyla, satıcıya bir ihtarname göndermesi gerekir. Satıcı aldığı peşinatı ve imzalattığı senetleri iade etmek zorundadır.

7 gün içerisinde firmaya ihtarname çekmeyen alıcı ürünü kabul etmiş sayılır. Bu nedenle sözleşme üzerindeki tarihe çok dikkat edilmeli, geçmiş tarihli sözleşmeler imzalanmamalıdır.

TÜKETİCİ KREDİLERİNDE TÜKETİCİ HAKLARI

Banka ya da finans kuruluşlarından alınan tüketici kredisi için mutlaka sözleşmenin bir kopyası alınmalıdır. Bu sözleşmede yer alan şartlar, hiçbir şekilde müşteri aleyhine hiçbir şekilde değiştirilemez. Örneğin, sözleşmede yer almadığı müddetçe faiz oranları herhangi bir bahane ile kesinlikle artırılamaz.

Alıcı borcun tamamını ya da bir kısmını önceden ödemek isterse, banka ya da finans kurumu gerekli faiz ve komisyon indirimini yapmak zorundadır.

KAMPANYALI SATIŞLARDA TÜKETİCİ HAKLARI

Satıcı kampanya yöntemi ile sattığı malı zamanında teslim etmek zorundadır. Ayrıca, ek para talebinde bulunamadığı gibi taahhüt ettiği mal veya daha üst modeli dışında başka bir ürünü veremez.

EVRENSEL TÜKETİCİ HAKLARI

Türkiye’nin de taraf olduğu Birleşmiş Milletler Evrensel Tüketici Hakları Bildirgesine göre 9 tane temel ve evrensel tüketici hakkı mevcuttur.

1- Temel İhtiyaçların Karşılanması Hakkı: Her tüketici barınma, haberleşme, ulaşım gibi en temel ihtiyaçların karşılanmasını talep etmek hakkına sahiptir.

2- Sağlık ve Güvenlik Hakkı: Satışa sunulmuş olan her türlü mal ya da hizmetin, kullanıcının yaşamına ve sağlığına zarar vermeyecek durumda olması gerekir.

3- Bilgi Edinme Hakkı: Tüketicinin mal ya da hizmeti alırken gerekli bilgilere ulaşımının sağlanması ve yanıltıcı reklam ya da etiketten korunması gerekir.

4- Eğitilme Hakkı: Tüketicinin haklarını koruyabilmesi için eğitim kurumlarında bu konuda eğitilmesi gerekir.

5- Zararların Giderilmesi Hakkı: Satın alınan mal ya da hizmetten kaynaklı tüketicinin uğradığı zarar giderilmeli ve alınan mal ya da hizmet yeniden tüketiciye ulaştırılmalıdır.

6- Ekonomik Çıkarların Korunması Hakkı: Tüketiciye ürün kıyaslaması yapacak kadar mal ve hizmetin en uygun fiyatlarla sunulması, satış sonrası ise her türlü teknik desteğin tüketiciye ulaştırılması gerekir.

7- Seçme Hakkı: Uygun kalite ve fiyatlarda mal ya da hizmetlerin tüketiciye sunulması ve tüketicilerin bu ürün ya da hizmete istedikleri zaman ulaşabilmesi gerekir.

8- Temsil Edilme, Örgütlenme, Sesini Duyurma Hakkı: Tüketicilerin bu haklarını koruyabilmesi ve mağduriyetlerini giderilmesi adına ekonomik ve siyasi politikaların dikkate alınması gerekir.

9- Sağlıklı Bir Çevrede Yaşama Hakkı: Sağlık koşullarına uygun bir çevrenin oluşumu için doğal kaynakların uygun kullanılması gerekir.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR

Aldığınız bir ürünü satın aldıktan sonra değiştirme hakkına sahipsiniz. Ancak burada dikkat edilen önemli hususlardan birincisi aldığınız ürünü kullanmamak, ikincisi ürün iade süresini geçirmemek olacaktır.

Diyelim bir ürün aldınız ve ürün arızalandı. Bu ürünün garantiye gitmesini beklemeden doğrudan aldığınız ürünü değiştirme hakkına sahipsiniz.

Satın aldığınız ürünlerde size sunulan içeriklerin tümünün ürününüzde bulunmasını isteme hakkına sahipsiniz.

Herhangi bir ürünü satın aldığınızda eğer satıcı ile sözleşme yapmadıysanız, satıcı ile ürün hakkında yaptığınız her konuşma sözleşme hükmünde sayılacaktır.

TÜKETİCİ HAKEM HEYETİNE BAŞVURU

BAŞVURU Aldığınız ürünün satıcısını ya da firmayı şikâyet etmek için tüketici hakem heyetine başvurabilirsiniz. Tüketici hakları şikâyet hakkınızı kullanmanız için tüketici mahkemesine ya da tüketici hakları telefon numarası ile şikâyette bulabilirsiniz. Bulunduğunuz şikâyet hakem heyeti tarafından incelemesi yapılır ve firmaya gerekli kontroller gerçekleşir. Daha sonra size bu konuda bildirim yapılacaktır.

Kaynak: https://www.sozcu.com.tr/2018/ekonomi/tuketici-haklari-nelerdir-oub1-2644043/

(Kopya)

Hepinize bol kazançlı, bereketli, hayırlı işler dilerim.

Saygılarımla

ZAFER ÖZCİVAN