Otomotivde uzun süredir konuşulan ÖTV indirimi söylentilerine son noktayı Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati koydu. “ÖTV indirimi gündemimizde yok, matrah arttırımıyla ilgili çalışıyoruz” diyen Bakan Nebati’nin bu sözlerinin ardından gözler bu kez de matrah limitlerinin arttırılmasına çevrildi. Ancak oldukça karmaşık bir sistemle hesaplanan matrah limitleri şu sıralar araç sahibi olmak isteyen vatandaşların kafasını karıştırmaya devam ediyor. Birçok vatandaş “indirim olacak” beklentisiyle alımlarını ertelemeye başlarken, sektör temsilcileri sıfır araçların vergi öncesi fiyatlarının sadece Türkiye’deki kur artışlarından değil küresel zamlardan ötürü de her ay artmaya devam ettiğinin altını çiziyor.
YÜZDE 50’DEN BAŞLADI
Ben de sıfır araçlardan yüzde kaç ÖTV alınacağını belirleyen matrah sistemini Renault’nun Clio modelinin son 1.5 yıllık fiyat değişimi üzerinden anlatmaya çalıştım. Buna göre, Haziran 2021’de vergisiz fiyatı 108 bin 564 TL olan 1.0 litre motor hacmindeki Joy donanım paketine sahip otomatik vitesli Clio, bu dönemde uygulanan matrah limitinde (92 bin TL-150 bin TL) yüzde 50’lik ÖTV dilimine girdiği için 192 bin 158 TL’ye satılıyordu. Aynı aracın vergisiz fiyatı Şubat 2022’de 174 bin 416 TL’ye çıkınca bu kez yüzde 60’lık ÖTV dilimine tabi oldu ve vergi dahil fiyatı 329 bin 297 TL’den satılmaya başlandı. Haziran 2022’de ise aracın vergisiz fiyatı 212 bin 370 TL’yi bulunca bu kez yüzde 80’lik ÖTV dilimine girdi ve 451 bin 75 TL’den satışa sunuldu.
FİYATLARI NE ETKİLİYOR
ÖTV matrah limitleri 2016 yılında hayatımıza girdi. Çıkış amacı 1.6 litre ve altındaki motor hacmine sahip sıfır araçlarda lüks, orta ve ekonomik sınıftaki araçlardan alınacak vergi oranlarını farklılaştırmaktı. Bunun için yüzde 45, 50 ve 60 olmak üzere 3 farklı dilim konuldu. 2020’de yüzde 60’lık dilimin yerini yüzde 80 aldı. Bu yılın başında ise matrah geçişlerinde ani fiyat artışlarını engellemek üzere ara dilimler getirilince 45, 50, 60, 70 ve 80 olmak üzere 5 farklı basamak oluştu. Bu sistem, kurların stabil, küresel ekonominin normal seyrinde ilerlediği dönemlerde ihtiyaca yanıt veriyordu. Ancak, pandeminin ardından hem küresel ekonomide hem de Türkiye ekonomisinde yaşanan gelişmelerden dolayı sıfır araç fiyatları sürekli arttı. Her ay artan fiyatlar, sıfır araçların neredeyse hepsinin yüzde 80’lik dilime girmesine neden oldu.
‘LİMİTLER ARTSA BİLE AVRUPA’DAN ARAÇ ZAMLI GELECEK’
Matrah limitlerinin ne zaman ve yüzde kaç artacağı belli değil. Uzmanlar bu yöndeki haberlerin spekülasyona girdiği ve tüketicide beklenti oluşturduğu konusunda uyarıyor. Öyle ki, son 2-3 günde birçok kişinin alımını ertelemesiyle bayi trafiği azaldı bile. Bu noktada uzmanların dikkat çektiği konu ise sıfır araç fiyatlarının sürekli olarak artması. Gülan Otomotiv Yönetim Kurulu Başkanı Ziya Alp Gülan: “Sıfır araçların fiyatı dünyada artmaya devam ediyor. Küresel hammadde artışları, enflasyon ve tedarik sorunları nedeniyle Avrupa’dan Türkiye’ye gelen araçlar her ay zamlanıyor. 2023’te de Avrupa’daki resesyon riskinden dolayı yeterli adette üretimin olamayabileceği riski konuşuluyor. Yine yurtiçinde kurlarındaki artış da fiyatı etkiliyor. Matrah güncellemesinin yapılmaması bir beklenti oluşturdu. Şu anda insanlar biraz tedirgin oldu. Ancak, henüz yüzde kaçlık bir arttırım yapılacağının bilinmemesinden ötürü araç alımını ertelemek doğru olmayabilir.”
GÜNCEL MATRAH LİMİTLERİ
120 bin TL’ye kadar: %45
120-150 bin TL: %50
150-175 bin TL: %60
175-200 bin TL: %70
200 bin TL üzeri: %80
(Not: Motor hacmi 1.6 litreyi geçmeyen sıfır araçlar için geçerlidir. Vergi öncesi fiyatları ifade eder.)
Haziran 2021
Vergisiz Fiyat: 108.564 TL
Vergi Dahil Fiyat: 192.158 TL
ÖTV Oranı: Yüzde 50 Eylül 2021
Vergisiz Fiyat: 111.359 TL
Vergi Dahil Fiyat: 197.105 TL
ÖTV Oranı: Yüzde 50
Şubat 2022
Vergisiz Fiyat: 174.416 TL (150 bin TL’nin üzerine çıktığı için matrah dilimi yüzde 60 oldu)
Vergi Dahil Fiyat: 329.297 TL
ÖTV Oranı: Yüzde 60
Kasım 2022
Vergisiz Fiyat: 233.110 TL
Vergi Dahil Fiyat: 495.125 TL
ÖTV Oranı: Yüzde 80
