İmam GÜNEŞ

ERZURUM – Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un katılımıyla haziran ayına ilişkin dış ticaret verilerini, Doğu Anadolu İhracatçılar Birliği’nin (DAİB) Erzurum’daki yeni hizmet binasında düzenlediği toplantıyla açıkladı. Haziran ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 18,5’lik artışla 23,4 milyar dolar ihracat gerçekleşti. Bu ayda ithalat yüzde 30’luk artışla 31,6 milyar dolar oldu. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 74,1’e ulaştı.

İlk 6 ayda yapılan ihracat yüzde 20 artışla 126 milyar dolara yaklaştı. 12 aylık ihracat ise 246 milyar doları aştı. Ocak – Haziran döneminde yapılan ithalat da yüzde 40,6’lık artışla 177,2 milyar dolar oldu. Bu dönemde ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 71 oldu.

Enerji ve emtia fiyatlarının dünya genelinde yükselmesiyle artış kaydeden ithalat aynı zamanda Merkez Bankası’nın döviz bozdurma uygulamasından kaynaklı bazı ihracatçıların hammadde stoklamasına yönelmelerinin etkisiyle de Ocak-Haziran döneminde ciddi bir artış kaydetti.

“Türkiye ithalat miktarını artırmadı. Artan, ithal enerjinin fiyatı”

Haziran ayı rakamlarına ilişkin bilgi veren Ticaret Bakanı Mehmet Muş, 2022 yılının ilk altı ayının tamamında, en yüksek aylık ihracat değerine ulaştıklarını ve altıda altı yaptıklarına dikkat çekti. Haziran ayında dış ticaret hacminin, geçtiğimiz yıla göre yüzde 30 oranında artışla 55 milyar dolara yükseldiğini söyleyen Muş, şöyle devam etti: “Haziran ayı ithalatımız ise 31,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Enerji kalemi, 8,1 milyar dolarlık pay ile bu ay da ithalatımızda önemli bir yer tuttu. Dünyada artan enerji fiyatlarının ithalat rakamlarımızdaki yansımaları devam ediyor. Enerji ithalatımız, 2022 Ocak-Haziran döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 155 artarak 47,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Toplam ithalat artışımızın yaklaşık yüzde 57’si enerji ithalatından kaynaklandı. Bu ithalat artışında enerji başta olmak üzere emtia fiyatlarındaki yükselişlerin etkisi açıkça görülüyor. Nitekim 2022 Ocak-Mayıs döneminde küresel enerji fiyatları bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 83 artış gösterdi. Küresel emtia fiyatlarındaki artışa paralel olarak en son açıklanan verilere göre 2022 Ocak-Nisan döneminde ülkemizin ithalat birim değer endeksi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 38 artış gösterdi. Ancak ithalat miktar endeksimiz sadece yüzde 1,8 ile sınırlı bir artış gösterdi. Diğer taraftan, enerji ithalat birim değer endeksi aynı dönemde yüzde 190 artış gösterirken enerji ithalat miktar endeksi ise yüzde 5,3 azalış gösterdi. Yani Türkiye ithalat miktarını artırmadı. Artan, ithal enerjinin fiyatıdır.”

Uzak ülkelerde ihracatın dört kat artırılması hedefleniyor

Önem verdikleri alanlardan birisinin de ihracatçıların finansmana erişim imkânlarını geliştirmek olduğunu vurgulayan Muş, sözlerini şöyle sürdürdü: “Geçtiğimiz mart ayında faaliyetlerine başlayan İhracatı Geliştirme A.Ş., bugüne kadar 3,4 milyar liranın üzerinde kefaleti onayladı. Ticaretimizin daha üst seviyelere ulaşması kapsamında yürüttüğümüz çalışmalardan bir diğeri de, uluslararası ticaretin önündeki engelleri kaldıran ticaret anlaşmalarıdır. Bu kapsamda, İslam İşbirliği Teşkilatı üyeleri arasındaki Tercihli Ticaret Düzenlemesinin, Resmî Gazetede yayımlanarak dün itibarıyla yürürlüğe konmasından büyük memnuniyet duyuyoruz. Bu düzenleme ile, anlaşmaya ilişkin yükümlülüklerini tamamlamış 12 ülke arasında, belli ürünlerde karşılıklı gümrük vergisi ve ek mali yükümlülükler, daha düşük oranlarda uygulanacaktır. Yakın coğrafyamızla ticarî ilişkilerimizi geliştirmek ve var olan sorunları ortadan kaldırmak için, ay içerisinde Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistanlı muhataplarımız ile ikili görüşmeler gerçekleştirdik. Bir yandan yakın coğrafyamız ile ticaret potansiyelimizi en verimli şekilde değerlendirmek için çalışmalarımıza devam ederken, diğer yandan hizmet ihracatımızı geliştirmeye yönelik de önemli adımlar atıyoruz. Öte yandan, 6 Temmuz’da İstanbul’da lansmanını gerçekleştireceğimiz Uzak Ülkeler Stratejisi ile kapsamlı analizler sonucunda belirlenen uzak ülkelere ihracatımızı dört kat artırmayı hedefliyoruz. Yerli üretimimizi desteklemek amacıyla gümrük vergilerimizde gerektiği takdirde bazı düzenlenmelere başvurduğumuzu da belirtmek isterim.”

“İhracat, üretim ve istihdam piyasalarını güçlü tutuyor “

Son 22 ayın 20’sinde aylık ihracat rekorları kırdıklarını kaydeden TİM Başkanı Mustafa Gültepe, “Öncü tahminlerimiz gösteriyor ki, yılın ikinci yarısında da hız kesmeden yolumuza devam edecek ve yıl sonu ihracat hedefimiz olan 250 milyar dolara yılı tamamlamadan ulaşacağız. Tüm ihracat ailemizi bu üstün performans adına tebrik ediyorum. Yılın ilk yarısında gelen ihracat rakamları Türk ihracatçısının karşısına çıkan tüm fırsatları değerlendirerek yoluna kararlılıkla devam ettiğini gösterdi. İhracatımızda mevcut yükseliş ivmesinin sürmesi bizler için son derece değerliydi. Bugün geldiğimiz noktada görüyoruz ki, Türkiye 250 milyar doların ötesinde ihracat hedeflerini konuşmaya, yeni ufuklara yelken açmaya hazırdır” dedi.

İhracattaki güçlü performansın üretim ve istihdam piyasalarını dinamik tuttuğunun altını çizen Gültepe, sanayi üretiminin son açıklanan verilere göre yıllık bazda yüzde 10,8 arttığını, kapasite kullanım oranının haziran ayında yüzde 77,6 seviyesinde gerçekleştiğini ve nisan ayında 408 bin yeni istihdam oluşturulduğunu belirtti.

Suudi Arabistan’da iyileşme başladı

Son günlerde Türk lirasının döviz kurları karşısında istikrara kavuşması için ticari krediler ve reeskont kredilerinin kullanımına dair bazı makro ihtiyati tedbirlerin uygulamaya konulduğunu dile getiren Gültepe, atılan adımları büyük bir dikkatle takip ettiklerini kaydetti.

Türkiye için önemli bir pazar olan Suudi Arabistan’la ilişkilerin normalleşmesinin yeni fırsatları da beraberinde getireceğini söyleyen TİM Başkanı Mustafa Gültepe, “İkili ilişkilerdeki gelişmelerin olumlu yansımalarını bu ay ihracat rakamlarımızda da gördük. Suudi Arabistan’a ihracatımız yüzde 63 artarak 25 milyon dolara ulaştı. Küresel ölçekte resesyon endişelerinin arttığı bir döneme girilirken, yakından ve güvenilir ticaretin önemi her zamankinden daha fazla artıyor. Ülkemizin bu süreçte yakın coğrafyasında jeopolitik çözümler üretmesi, muhtemel bir küresel daralmadan etkilenmemek adına son derece önemli” ifadelerini kullandı.

Zirve kimya sektörünün

Haziran ayında 20 sektör ihracatını artırdı. Geçen yılın aynı ayına göre yüzde 34,6’lık artışla 3,2 milyar dolar ihracat gerçekleştiren kimya sektörü ilk sırada yer alırken, yüzde 17,9’luk artışla 2,7 milyar dolara ulaşan otomotiv ikinci, yüzde 14,6’lık yükselişle 2,3 milyar doları aşan çelik ise üçüncü oldu. Çelik sektörünü 2 milyar dolar ihracat gerçekleştiren hazır giyim ve 1,4 milyar dolar ihracatla elektrik-elektronik sektörü izledi.

160 ülkeye ihracat artışı

Türk bayrağını 215 ülke ve bölgede dalgalandırmayı başaran ihracat ailesi, 160 ülkeye ihracatını artırma başarısı gösterdi. Haziran ayında en çok ihracat gerçekleştirilen ilk 3 ülke; yüzde 9,8’lik artışla 1,87 milyar dolara ulaşan Almanya, yüzde 15,3’lük artışla 1,55 milyar dolara yükselen ABD ve yüzde 32,2’lik büyümeyle 1,21 milyar dolara ulaşan Irak oldu.

Haziran ayında 61 il ihracatını artırırken en çok ihracat gerçekleştiren ilk 3 il; 9,2 milyar dolarla İstanbul, 1,9 milyar dolarla Kocaeli, 1,6 milyar dolarla Bursa oldu. Adana, Muğla ve Balıkesir ise ihracatta rekora ulaştı.

Birim ihracat değeri 1,41 dolara çıktı

Haziran ayında hem miktarda hem de değer artış sağlandı. Birim ihracat değeri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 9 artışla 1,41 dolara yükseldi. Miktar bazında ihracat bir önceki haziran ayına göre yüzde 9 artışla 16,6 milyon tona ulaştı. Haziran ayında bin 905 firma ilk kez ihracat yaparak ihracat ailesine katıldı. Bu firmalar, 79,5 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi.

İhracatçılar, Anadolu’da rakam açıklamasına geri döndü

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) aylık ihracat rakamlarını her ay farklı bir şehirde, tercihen bir fabrikada açıklıyordu. Bu toplantılara mümkün mertebede Ticaret Bakanı da katılıyordu. Ancak bir önceki TİM yönetimi döneminde ağırlıklı olarak Ticaret Bakanlığı binasında açıklama yapılmaya başlandı. İhracatçıların en çok şikayetçi olduğu konuların başında bu durum geliyor. İhracatçılar, “Rakam açıklamaları şehrimize coşku ve motivasyon getiriyordu. Birçok KOBİ’miz kamu ve özel sektörden yetkiliyle iletişime geçebiliyor, basın kanalıyla derdini anlatabiliyordu. Bu uygulamanın yeniden başlaması gerek” şeklinde konuşuyordu. Mustafa Gültepe de bu uygulamanın doğru olduğunu düşünerek, yeniden başlattı. İlk açıklama Erzurum’da yapıldı. Öğrendiğimiz bilgilere göre, aylık rakam açıklamaları her ay farklı bir ilde yapılacak.