Risk almadan yaşamak mı? İşte o çok zor. Çünkü günlük hayatımızın her parçasında risk var. Hatta yaşamak bile birtakım risklerle dolu.
Günümüzde salgın nedeniyle riskin önemi en az beş kat artış gösterdi. Sokakta yürümek, birileriyle yüz yüze konuşmak, parkat veya caddede oturmak, alışveriş yapmak çok risk ihtiva ediyor.
Bir kısım esnaf kardeşlerimiz de pandemi döneminde devlet tarafından verilen destek kredileri alarak kendilerini riske attılar. Korona bitecek, borçlerı, vergileri, işçi ücretlerini ödeyebilecek duruma geleceğiz düşüncesiyle ve iyi niyetle kredi kullandılar. Ancak virüs ikinci dalga ve daha tehlikeli boyutlarda karşımıza çıktı. Esnaflarımızın yükü ikiye katlandı. Bırakın aldıkları borçları ödemeyi yeni borç alabilecekleri kapıları aramaya başladılar. Derdine çare bulamayanlar ise işyerlerini tamamen kapatmak zorunda kaldılar.
Pandemi bitecek, normal iş hayatı geri gelecek ümidiyle olumlu haberler beklemekteler.
İşte o olumlu haberlerden bir tanesi bu akşam haberlerinde geldi.50 milyon doz aşı en kısa sürede gelecek ve vatandaşlarımızın aşılanma uygulamaları hızlanacak.9,5 milyon doz daha önce gelmişti şimdi de 50 milyon doz gelince 59,5 milyon doz aşımız olacak ve şubat sonuna kadar en az 30.000 .000 vatandaşımız aşı olmuş olacak. Bu arada aşı da gelmeye devam edecek ve aşı olan vatandaşlarımızın sayısı 50.000.000’a ulaşınca millet olarak rahat bir nefes alacağız. İşte o zaman esnaflarımızın yüzü gülecek. İşyerleri normal çalışma düzeyine gelecek, işten çıkarılan veya işsiz vatandaşlarımıza iş imkânı doğacağı için istihdam çoğalacak. Borçlu esnafımız da borçlarından kurtulacak.
Risk konusuna dönersek seyahat etmek, üretim yapmak veya yaptırmak, kredili mal satmak, personel çalıştırmak bir işletme için her zaman riskli eylemlerdir. Ancak risk almadan hiçbir iş yapılamaz ve hiçbir kazanç sağlanamaz. Önemli olan risk analizi yaparak riski kontrol altına alabilmektir. Riski minimize etmek nasıl olabilir?
Bir tüccar herhangi bir tedarikçisine avans ödeme yaparak daha ucuz maliyetle mal alacağını düşünelim. Avans verilen işletme sektörde kendisini ispatlamış olsa bile ne durumda olduğu, rakiplerin bu tedarikçiye karşı tutumlarının belirlenmesi, işletmenin üretim kapasitesi, hatta mümkünse üretim gücünün ölçülebilmesi için aldığı avans ödemelerinin toplam miktarını, üretim kalitesinin öğrenilerek pazarda ürünlerin kabul görme, iade ve değişiklik olanaklarının bilinmesinde fayda olduğu kesindir.
Aynı şekilde müşteri veya bayiye de kredi açılacağı zaman o müşterinin interlandı, satış potansiyeli, ödemelerindeki tutumu, personelin eğitimi ve yeterliliği, araç ve teçhizat donanımı, satış bölgelerindeki müşterilerinin kendisine bakış tarzı gibi bilgilerin elde edilmesi gerekir. Çünkü özellikle bayiliğe konu mal, sektörün gözde ürünlerinden ise diğer tedarikçiler için de referans olacaktır. Bir de işletmeniz sektörde çizgi ötesi yerini almış ise rakipler de müşterilerinize, bayilerinize belki sizden daha cazip tekliflerle müşteriyi taciz edeceklerdir. Önemli olan kısa süreli değil, uzun süreli iş birliğini gerçekleştirebilmektir.
Yukarıda saydığımız kriterleri irdelemeden yapılan iş birlikleri uzun vadeli olmadığı gibi sektörde başka işletmelere de zarar verecek ama en çok zararı gören siz olacaksınızdır. Dolayısıyla hiç acele etmeden taşları yerine oturtarak müşteriye ve size uygun sistemde çalışma ortamı sağlamak en doğru ve en akılcı çözüm olacaktır.45 yıllık iş hayatımdan edindiğim tecrübeler bana bunların bilinmesi yazılması gerektiğini hatırlattığından bu konuya değinmek istedim.
İş hayatımız evlilikle paralel yürüdüğü için eş seçiminde bile riski an aza indirmek durumundayız ki mutlu evliliğimiz işimize olumlu katkı sağlasın.
Sağlıkta da risk ön plandadır. Hastaneye gittiğimizde en küçük ameliyat için bile hastane yönetimi ve doktorlar risk almamak için bizden imza alırlar. Genelde biz de okumadan imzalarız. İmzaladığımız belge sorumluluğumuzun kendimizde olduğunu, kendi isteğimizle bu işlemin yapıldığını beyan ederiz.
Pandemi bittikten sonra iş hayatımızda risklerin biraz daha önem taşıyacağı gerçektir. İşbirliğimize konu olan işletmenin pandemi kredisi kullanıp kullanmadığı, ödeme miktarını vs. öğrenmemiz faydalı olacaktır.
Saygılarımla
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist
