Merve YİĞİTCAN
İhracatçının uygun maliyeti nedeniyle sıklıkla başvurduğu reeskont kredileri yaklaşık 1,5 aydır kullanılamıyor. DÜNYA’nın edindiği bilgilere göre, kasım ayından bu yana aralıklarla kapanan sistemden son haftalarda hiç kredi kullanılamazken, TL reeskont kredisi kullanımına getirilen yüzde 40 artı yüzde 30 ihracat gelirini bozma zorunluluğu ile bir ay döviz almama taahhüdünün, ihracatçının reeskont talebini düşürdüğü öğrenildi. Sıkıntının sadece TL reeskontta değil döviz reeskont kredilerinde de yaşandığı belirtilirken, Merkez Bankası’nın kaynak sıkıntısı nedeniyle reeskontta elini sıkı tuttuğu iddia ediliyor.
Mal ve döviz kazandırıcı hizmet ihracatında bulunan firmalara Merkez Bankası’nca Türk Eximbank’a tanınan limit çerçevesinde kullandırılan reeskont kredileri, piyasa faizlerine göre düşük oranları dolayısıyla cazip görülüyordu. Ancak TL reeskont kredisi kullanımına getirilen yeni koşullar kredinin cazibesini yitirmesine neden oldu. Haziran ayında Merkez Bankası bir karar alarak, reeskont kredisi kullanmak için daha önce döviz gelirinin yüzde 40’ını Merkez Bankası’na satma zorunluluğu olan ihracatçılara, buna ek olarak döviz gelirinin yüzde 30’unu da bankalara satma zorunluluğu ile satışı izleyen bir aylık dönemde de döviz almama taahhüdü getirmişti. İhracatçıların tepkisini çeken yeni koşulların talebi de etkilediği öğrenildi. Bankacılık kaynaklarından edinilen bilgiye göre, geçmişte sıklıkla reeskont kredisi kullanan ihracatçıların getirilen son koşullardan sonra yeni kredi talepleri de azaldı. Bununla beraber sistemden mayıs ayının sonlarından bu yana TL reeskont kredisi kullanamadıklarını söyleyen ihracatçılar, yeni koşullara rağmen sistemin hala reeskont kredisi kullandırmaması nedeniyle finansman sıkıntılarının daha da ağırlaştığını dile getiriyor.
İhracatçı KOBİ’ler için sorun büyük
Reeskontta yaşanan aksaklıklarla ilgili olarak DÜNYA’ya konuşan kaynaklar, Merkez Bankası’nın kaynak sıkıntısı nedeniyle kredi kullandırımında sorun yaşadığını dile getiriyor. Kaynak sıkıntısının en önemli göstergelerinden biri olarak da bankacılık sektöründe nisan ayında yüzde 95’lere kadar düşen kredi mevduat oranı gösteriliyor. Düşen kredi mevduat oranlarının dış kaynak girişleriyle telafi edilemediğini, bu nedenle Türkiye’nin reel sektöre kredi sağlayabileceği finansmanının azaldığını belirten kaynaklar, TL kredilerde yaşanan bu gibi aksamaların özellikle döviz yerine TL reeskont tercih eden ihracatçı KOBİ’ler için büyük sorunlar oluşturabileceği uyarısında bulunuyor.
Veriler sınırlamayı işaret ediyor
Merkez Bankası verilerine göre, mayıs ayı itibariyle 2022 sonunda reeskont kredilerinden döviz rezervlerine 18,9 milyar dolarlık katkı gerçekleşmesi bekleniyor. Şu haliyle bu rakam 2021’deki gerçekleşmeye göre 2 milyar dolar, 2020’ye göre de 4 milyar dolarlık düşüşü ifade ediyor. Bu tablo Merkez Bankası’nın önümüzdeki dönemde de reeskont kredisinin kullanımında önemli bir sınırlamaya gideceğine işaret ediyor.
Reeskonta ulaşamayan ihracatçının finansman maliyeti artıyor
EROĞLU: Bir numaralı gündemimiz finansman
Reeskont kredilerinde yaşanan aksamaların doğrudan muhatabı olan ihracatçılar finansman sorununun giderek ağırlaştığını söylüyor. TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayi Meclis Başkanı Yavuz Eroğlu, reeskont kredilerindeki faiz oranının düşük olduğunu hatırlatarak, “Faiz düşük, ama o düşük faizle kredi kullanamadıktan sonra bunun da bir anlamı yok” dedi. Reel sektör için döviz kredisine ulaşmanın çok zorlaştığına dikkat çeken Eroğlu, bu nedenle TL kredilere erişimin öneminin arttığını, ancak TL kredilerin de sıkılmaya başlamasının piyasada endişe yarattığını ifade etti. “Ha faizi yükseltip kredi kullanımını zorlaştırmışsınız, ha düşük faiz vermişsiniz ama kredi kullandırmamışsınız, ikisi de aynı” diyen Eroğlu, finansmanın artık reel kesim için bir numaralı ana gündem maddesi olduğuna işaret etti.
ÖNEL: Eylem ve söylem birbirini tutmalı
Reeskont kredilerde yaşanan aksaklıkları değerlendiren İstanbul Tüccarlar Kulübü Başkanı İlker Önel de şu ifadeleri kullandı: “Reeskont kredileri ihracat yapan işletmeleri finansman açısından rahatlatırken aynı zamanda uygun kredi koşulları ve vade süreleri işletmelere uluslararası pazarlarda rekabet imkanı tanıyor. Hükümetin uyguladığı liralaşma stratejisi ile TCMB tarafından getirilen yeni koşullar fi rmalara parite kaynaklı zarar yazdığı gibi işletmelerin operasyonel harcamalarına da engel oluyor. Reeskont kredi faizleri uygun olmakla birlikte diğer zorluklar kullanımı oldukça düşürmüş olup ihracatçıları daha maliyetli farklı enstrümanlara yöneltti. Türkiye’nin cari açığını ihracatla kapatması hedefl eniyorsa, bunun için ihracatçıların uygun finansmana ihtiyacı var. Söylem ile eylem birbirini tutmalı, bu nedenle reeskont kredisi kullandırılmalı.”
FAYAT: Yüksek piyasa faizlerine maruz kalınıyor
TOBB Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektör Meclisi Başkanı Şeref Fayat ise TL reeskont kredisi kullanımında yaşanan sıkıntıların ihracatçıları olumsuz etkilediğini anlattı. Fayat, “Yaklaşık bir aydır TL reeskont kredisi kullandırılmıyor. Bu da piyasada bir sıkıntı yaratıyor. Reeskont kullanamayanlar piyasa borçlarıyla nakit akışlarını sağlıyorlar. Böyle olunca da fi rmalar bilançolarına göre bankanın yüzde 25 ile yüzde 50 oranındaki faizlerine maruz kalıyor” diye konuştu.
