Ülkemizde emeklinin ekonomik sorunları, her dönem gündemde kalmaya devam ediyor. Emeklilik yasası değişikliğe uğrayınca bazı kesim itiraz ediyor bazı kesim ise koşulların daha optimal duruma gelmesini bekliyor.

Ülkemizde 8 Eylül 1999 da yürürlüğe giren 4447 sayılı yasadan önce emekli olabilmek için erkeklerde 25 yıl, kadınlarda ise 20 yıl prim ödeme ve 5000 gün çalışmış olma hükmü yürürlükteydi. Ancak 8 Eylül 1999 da çıkan yasa bu koşulların üzerine bir de yaş sınırı getirildi. Buna göre kadınlar 58, erkekler 60 yaş sınırını doldurma koşulu yasaya eklendi. Yürürlüğe konulan yaş sınırı ile birlikte toplumun bir kesimi emekli olma süreleri uzadığı için yasaya tepki gösterdi ve eski halini almasını yani yaş sınırının ortadan kalkmasını ve erken emekli olabilmeyi beklemektedir.

Yürürlüğe konan yasaya göre sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999’dan önce olanlar emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) grubuna dahil olmaktadır. Başka bir ifade ile emeklilik prim ödeme başlangıcı 8 Eylül 1999’dan önce olanlar ve emeklilik için gerekli olan yaş dışındaki sigortalılık süresi ve prim ödeme günü koşullarını yerine getirenler EYT grubunu oluşturmaktadır.

Emeklikte yaşa takılanlar konusu sık sık kamuoyunun gündemine gelmekte ve uzun süreden bu yana devam etmektedir. İktidar mensupları, konunun çözüleceğine dair açıklamalar yapsa da sorun bugüne kadar çözülebilmiş değildir. Ana muhalefet partisi genel başkanı Sn. Kemal Kılıçdaroğlu’nun millete taahhüt ettiği başlıca konulardan birisi de EYT sorunlarını iktidara gelince çözecekleri açıklamasıdır.

Sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999 tarihinden önce olanlar EYT’li (emeklilikte yaşa takılan) sayılıyor. … EYT’li sayılmak için sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999 tarihinden önce olup, emeklilik için gereken yaş dışındaki sigortalılık süresi ve prim günü şartlarını sağlamış olmak gerekiyor.

Sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999 tarihinden önce olan milyonlarca kişi EYT’li (emeklilikte yaşa takılan) sayılıyor. Uzun yıllardır haklarını elde etmek için mücadele eden EYT’lileri sevindirecek açıklamalar geldi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, “Kapsamlı bir çalışma aralık veya ocak ayında Meclis’te olur” dedi.

EYT sorunu, hükümetin çözüm için attığı adımlardan bir tanesidir. Yıl sonuna kadar da EYT sorunu bitmiş olması muhtemeldir. Çünkü milyonlarca vatandaş bu sorununun çözümü için sabırsızlıkla beklemekte ve gelişmeleri yakından takip etmektedir. Son yapılan açıklamada çalışma bakanımız aşağıdaki şekilde açıklama yapmıştır.

“Kamuoyunda saçma sapan formüller var. Bu formüller adına konuşanlar var. Kapsamlı bir çalışma aralık veya ocak ayında Meclis’te olur.”

Bakanlık olarak çalışmalarını planlamaları doğrultusunda sürdürdüklerini belirten Bilgin, şöyle devam etti:

“Sözleşmeliler ilk konumuz. Bunu bitirmek üzereyiz. İlgili çalışma grubunun çalışmasını tamamlamasının ardından konuyu sosyal taraflarla değerlendireceğiz. Eylül ayının ilk haftası bu tamamlanır. Sonrasında kamuoyuna yansır. Sonra geçici işçileri hemen çözeceğiz. Ondan sonra da taşeron işçilerin durumunu ele alacağız.” Şeklindedir.

Türkiye’de ekonomik krizden en çok olumsuz etkilenen kesim emeklilerdir. Çünkü en düşük emekli maaşı asgari ücretin altındadır ve her dönem asgari ücretle en düşük emekli maaşının aynı olması gündeme gelmesine rağmen ne hikmetse bir türlü gerçekleşmemiştir.

Bir diğer emekli sorunu ise kamuoyunda intibak yasası olarak bilinen 2000 yılından önce emekli olanlarla 2000 yılından sonra emekli olanların maaş bağlama katsayısı arasındaki iki katına yakın farktır. Oluşan bu fark gereği 2000 yılından önce emekli olanlar 2000 yılından sonra emekli olanların iki katına yakın maaş almakta bu da toplumda gelir adaletsizliğine sebep olmaktadır. Yıllarca devlete prim ödeyerek emekli olmaya hak kazanan vatandaşlarımız arasında maaş olarak uyumdan söz etmek mümkün değildir.

Koşulların bu kadar olumsuz olduğu ve geçim sıkıntısına mahkûm edilen emeklilerin bazıları emekli olduktan sonra ikinci bir işte çalışarak ekonomik hayatlarını devam ettirme çabası içindedirler. Ancak işsizlik rakamlarının yüksek olduğu, ekonomik krizi aşmaya çalıştığımız şu dönemde emeklilerin iş bulma şansı yok denecek kadar azdır. Sadece bu iktidar değil şimdiye kadar tüm iktidarlar, emekliler için dikkate alınmayan toplum olarak görülmektedir.

ZAFER ÖZCİVAN

Ekonomist