Bildiğimiz üzere ülkemizde çalışan nüfus sayısı olarak 15-64 yaş arası esas alınmaktadır. Ancak 2022’den önce emekli olabilmek için yaş sınırına bakılmaksızın prim ödeme gün sayısı belirleyici faktör idi ve yaş sınırına bakılmıyordu.
Emeklilik koşulları 2022 yılında çıkarılan bir kanunla erkekler için 65, kadınlar için ise 60 olarak belirlenmiş ve çalışan nüfus sistemine uygundur. Bu kanun çıkmadan önce 45 yaş civarında prim ödeme gün sayısına göre emekli olunabiliyordu. Yani üretime katkı sağlayabilecek yaşta emeklilik söz konusu idi. Ancak sadece yaş sınırı baz alınmamakta belirli bir prim sayısını da tamamlamak gerekmektedir. Prim ödeme gün sayısı ise gene 2022 yılında çıkan bir kanunla erkekler için 7200 gün erkekler için ise gene aynı gündür. Ancak erkeklerde 2028 yılından itibaren 9000 gün olarak uygulanacaktır.
Bir başka konu da emeklilerimizin birçoğu yaşlı olduğu için doğal olarak sağlık sorunlarının çoğalması, hastanelere olan ihtiyaçlarını ger geçen gün artmasıdır. Hastanelerden kesilen muayene farkı ve eczaneye ödenen ilaç farkları zaten az olan maaşlarını iyice düşürmektedir. Kendimden örnek verecek olursam diyaliz hastası olduğum için yani kronik hastalığım olduğu için birtakım ilaçları sürekli kullanmak zorundayım. Ve ilaç alımı için ocak ayında 485; şubat ayında da muayene katkı payı dahil 450 TL ödemek durumunda kaldım. Yani aylık ortalama 450 TL kabul edersek ve bu da en düşük rakamdır 12 ay için hesapladığımızda 5400 TL ödemek zorundayım ve bu rakam aldığım maaşın yaklaşık üçte bir oranıdır. Dolayısıyla emeklilerden kesinti yapılmaması bir nebze olsun fayda sağlayacaktır. (Bunlar tabii ki devlet bütçesi ile yakından ilgilidir.)
Öte yandan bir de çalışmadan emeklilik sistemi de mevcuttur. Ülkemizde ne çalışan ne de öğrenim gören genç nüfus oldukça yüksek olduğu için olmalı ki onlara da emeklilik hakkı ve dolayısıyla SGK nın imkanlarından faydalanmalarının sağlanması esas alınmıştır.
Sözünü ettiğim gençlerin emeklilikten faydalanabilmeleri için 18 yaşını dolduran her vatandaş prim ödemek kaydıyla bu haktan faydalanabilecek. Buna göre herhangi bir işte çalışmaksızın prim ödemek kaydıyla emekli olmaları sağlanabilecek.
Yukarıda özetlemeye çalıştığım emeklilik koşullarından ayrı olarak bir de ülkemizde malulen emeklilik uygulaması mevcuttur. Genellikle kronik hastalığı olan, iş kazası sonucu birtakım özelliklerini kaybeden, meslek hastalıkları nedeniyle çalışamayacak durumda olan vatandaşlarımız bundan böyle malulen emekliliğe hak kazanmak için yaş sınırını beklemek zorunda kalmayacak. Bu konuda SGK dan gelen açıklamalar aşağıdaki gibidir.
Emekli olmak isteyen birçok vatandaş malullük şartını taşıyorsa yaş beklemek zorunda kalmayacak. Son olarak SGK, malulen emeklilik şartlarını taşıyan vatandaşlar için yeni listeyi açıkladı. Buna göre; kanser, nöroloji ve psikiyatri gibi hastalıklar nedeniyle erken emekli olmak mümkün.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), 2023 yılına ait malulen emeklilik rakamlarını açıkladı.
Buna göre, belirli hastalıklara sahip vatandaşlar, prim ve sigortalılık süresi şartlarını sağlayarak yaş beklemeden emekli olabiliyor.
EYT düzenlemesi sonrası normal şartlarda kadınlar 58, erkekler ise 60 yaşında emekli olabilirken, malulen emeklilik kapsamında bu yaş şartı aranmıyor.
HASTALIKLAR BELLİ OLDU
SGK verilerine göre, malulen emekli edilenlerin büyük bir kısmı kanser hastaları oldu. Onkoloji hastalıkları nedeniyle malulen emekli edilenlerin oranı 2023 yılında yüzde 32,89 olarak gerçekleşti.
Psikiyatri hastalıkları ikinci sırada yer alırken, üçüncü sırada nörolojik hastalıklar bulunuyor. Bunları üriner sistem rahatsızlıkları, göz hastalıkları, kardiyoloji, gastroenteroloji ve solunum yolları hastalıkları takip ediyor.
ŞARTLAR BELLİ OLDU
Türkiye Gazetesi yazarı İsa Karakaş’ın yazısına göre; şartlar ise şöyle:
SGK mevzuatına göre, malulen emekli olabilmek için çalışma gücünün en az yüzde 60’ını kaybetmiş olmak gerekiyor. Ayrıca, başvuru yapabilmek için en az 10 yıllık sigortalılık süresi ve 1.800 gün prim ödeme şartı aranıyor. Ancak, başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan kişiler için 10 yıllık sigortalılık şartı kaldırılıyor.
BAŞVURULAR NEREYE YAPILACAK?
Malulen emeklilik başvuruları, sigortalıların bağlı bulunduğu SGK müdürlüklerine yapılabiliyor. Başvuruda, hastalığın tespitine yönelik sağlık kurulu raporu isteniyor. SGK’nın yetkilendirdiği hastanelerden alınan raporlar incelendikten sonra, uygun görülen kişilere malulen emeklilik hakkı tanınıyor.
Malulen emeklilik hakkı, işçi, memur, Bağ-Kur’lu ve diğer sigortalılar için geçerli. İş kazası veya meslek hastalığı sonucu en az yüzde 60 oranında iş gücü kaybı yaşayanlar da bu kapsamda erken emekli olabiliyor. Özellikle ağır hastalıklarla mücadele eden kişiler için malulen emeklilik en hızlı emeklilik yöntemi olarak öne çıkıyor.
YAŞ BEKLEMEYE GEREK YOK
SGK’nın açıkladığı yeni liste, ciddi sağlık sorunları yaşayan sigortalılar için büyük bir fırsat sunuyor. Kanser, nöroloji, psikiyatri gibi hastalıklara sahip kişiler, belirli prim şartlarını yerine getirerek yaş beklemeden emeklilik hakkına sahip olabiliyor. Başvuru süreci hakkında detaylı bilgi almak isteyenler, SGK müdürlüklerinden veya e-Devlet üzerinden işlem yapabilir.
Kaynak: Sözcü gazetesi
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
