Bugünlerde Sn. Cumhurbaşkanımızın açıklamalarıyla çoğumuzun ilk defa duyduğu ŞANGAY BEŞLİSİ bir çoğumuz tarafından merak edilmektedir.

Şangay beşlisi 1996 yılında Çin’in Şanghay kentinde, Rusya, Çin, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan devletlerinin katılımıyla oluşmuştur. Kuruluş amaçları aşağıdaki gibidir.

*Üye ülkeler arasında karşılıklı güven ve komşuluk ilişkilerinin güçlendirilmesi

*Ticaret, ekonomi, teknoloji ve kültür alanlarındaki iş birliğini teşvik etmek

*Bölgede barış, güvenlik ve istikrarı sağlamak için ortak çaba sarf etmek

*Demokratik, adil ve rasyonel yeni bir uluslararası siyasi ve ekonomik düzenin kurulmasına katkı sağlamak

2001 yılında Şangay beşlisine Özbekistan da katıldı ve üye sayısı altıya çıktı. Aynı dönemde oluşumun adı da Şanghay iş birliği örgütü (ŞİÖ) olarak değişti.

2000’li yılların ortalarından itibaren, ABD’nin bölgedeki askeri varlığına karşı tavırlar ortaya koyarken, örgüt üyesi ülkelerin liderlerinin yaptıkları açıklamalar, örgütün bölgesel güvenlik konusunun dışında, ‘tek kutuplu dünya düzenine’ karşı bir alternatif olmaya yöneldiği değerlendirmelerini güçlendirdi. Türkiye, geçtiğimiz yıllarda, ŞİÖ’ye, Diyalog Ortağı olarak katıldı.

2015 yılında Rusya’ya bağlı Başkurdistan Cumhuriyeti’nde düzenlen Şangay İş birliği Örgütü (Shanghai Cooperation Organization -SCO) liderler zirvesinde konuşan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin; “Bugünkü zirveyle, örgütün gelişiminde yeni bir dönem başlıyor. SCO kurulduğundan bu yana ilk kez Hindistan ve Pakistan için yeni üye kabul prosedürü başlatılıyor” demişti. Vladimir Putin, Hindistan ve Pakistan’ın katılımıyla Şangay İş birliği Örgütü’nün gelişiminde yeni bir dönemin başladığını söylemişti.

Örgütün yeni üyeleri olan Hindistan ve Pakistan daha önce gözlemci ülke statüsünde yer alıyordu. Türkiye ise yeni katılacak ülkeler (Azerbaycan, Ermenistan, Kamboçya, Nepal) yanında Sri Lanka ile birlikte diyalog ortağı statüsünde bulunuyor.

Avrupa Birliği ile ilgili açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin Şangay 5’lisi içinde yer alabileceğini söyledi.

Pakistan ve Özbekistan ziyaretleri dönüşünde uçakta gazetecilerin sorularını yanıtlayan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Şangay 5’lisi hakkında açıklamalar yaptı. Şangay Beşlisi nedir? Türkiye’nin Şangay Beşlisi içerisinde yer alabileceğini söyleyen Erdoğan, Türkiye’nin “Benim için varsa, yoksa AB” görüşünde olmaması gerektiğini belirtti. Erdoğan; “Mesela, “Şanghay 5’lisi içerisinde niye olmayalım?” Şanghay 5’lisinin içerisinde olanlara da söyledim. Başlangıçta 5 ülkenin kurduğu birliğe daha sonra Özbekistan, Pakistan gibi girdi. İran da istiyor. Putin, “Değerlendiriyoruz” dedi. Türkiye’nin Şanghay 5’lisi içerisinde yer alması, bu konuda çok daha rahat hareket etmesini sağlayacaktır.” açıklamasında bulundu.

Yıllardan bu yana girmeye çalıştığımız Avrupa birliğine bir türlü üye olamadık. Şanghay beşlisine katılma isteğimiz gündeme gelince bazı çevreler NATO ne der, Avrupa birliği ne der şeklinde eleştiriler yapmaya başladı. Bu tür eleştiriler mutlaka olacaktır ama olaylara bir de gerçekçi gözle bakmak gerekir. Şangay beşlisine katılmamız bazı ülkeleri rahatsız ediyorsa bizi Avrupa birliğine alsınlar ki biz de kabul edelim.

ZAFER ÖZCİVAN

Ekonomist