Hepimiz yaşamımızı idame ettirebilmek için birtakım ihtiyaçlarımızı satın almak zorundayız. Bu ihtiyaçlar Maslow’un ihtiyaç teorisinde belirttiği gibi piramit şeklindedir. Yani en temel ihtiyaçlardan başlayarak önem sırasına göre yukarıya doğru sıralanmıştır.
Maddi imkanlarımız ölçüsünde insan olarak satın alma içgüdülerimiz bizleri sürekli olarak satın almaya yönlendirir. Bunun sebepleri arasında modaya uyum, teknolojiyi yakından takip etmek, yeni ürünlerin cazibeli olarak sunulması gibi nedenler sayılabilir.
Günümüzde özellikle marketler, alışveriş merkezleri, reklamlar, show room lar vasıtasıyla bizleri satın almaya zorlayan etkenleri her geçen gün artırmaktadır. Bir markete girdiğinizde;
*Ürünlerin yerleştirme biçimi kolay alışverişe teşvik ediyor. Örneğin kule satışları denilen yöntem kullanılarak herhangi bir ürün çeşidi kule şeklinde yüksek görünümlü olarak teşhir edilerek ucuz satıldığı mesajı veriliyor ve tüketici ihtiyacı olmadığı halde satın almayı tercih ediyor.
*Ürünlerin market içindeki konumu da satış tercihlerini değiştirebilir. Bir X ürünü almaya gittiğinizde aradığınız ürün marketin sonunda bulunan raflarda ise bütün marketi izlemek kendiliğinden oluşur ve birkaç ürün daha satın alarak marketten çıkarız.
*İndirimli ürünler genelde marketin en sonda bulunan uç noktalara yerleştirilir. Bu da market içinde daha fazla görsel yapmanızı ve satın almak üzere torbanızı doldurmanızı sağlar.
*Sebze ve meyveler özellikle marketin ön sıralarında konumlanır. Çünkü sebze ve meyveler en temel ihtiyaç maddeleridir ve taze oldukları için alışveriş hacmi yükselir ve içeride de devam edebilir.
*Bazı ürünlerde fiyat algısı oluşturulur. Mesela tanesi 7.5 TL olan bir ürünün 2 tane alınca 10 TL olması gibi.
*Fiyat algısı. Bazı ürünlerin fiyatları tahmin edilse be birçok ürünün fiyatı tüketici tarafından bilinmez. Ucuz bir ürün alan tüketici bunlar da ucuz algısıyla sepete birkaç ürün atabilir.
*Market atmosferi alışverişi tetikleyen başka bir etkendir. Marketin konumu, içindeki koku, müşterilere karşı tutum gibi faktörler satış için önemli rol oynar. Markette çalan müzik alışveriş dürtüsünü canlandırabilir.
*Alışveriş tutarına göre indirim yapılması, satışları arttırabilir. Örneğin 50 TL lik ürün alana X malı 38 TL yerine 20 TL olabilir.
Daha az harcama yapmak için
*Mutlaka alışveriş listesi yapın ve bunun dışına çıkmamaya özen gösterin.
*Harcama limiti belirleyin ve buna sadık kalın.
*Kartla ödeme alışverişte hesap yapmayı gerektirmediği algısı vardır. Bunu yenmek için nakit alışverişi benimseyin.
*Online alışverişler sadece ihtiyaç için kullanıldığından bu yöntemi tercih edebilirsiniz.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist
