İçinde bulunduğumuz enflasyonun yüksek seyrettiği, alım gücünün azaldığı, hayat pahalılığının yüksek olduğu bir ortamda aylardan buyana merakla beklenen asgari ücret 8505 TL olarak açıklandı. Bilindiği üzere asgari ücrete yapılacak zam oranı geçtiğimiz altı aylık enflasyon verilerinin üzerine refah payı da eklenerek %54.5 gibi yüksek bir oranda yapıldı. Bugüne kadar yapılan zam oranlarına bakıldığında ;2022 yılında yıl ortasında yapılan ek zam nedeniyle temmuz aralık enflasyon oranı dikkate alınarak yaklaşık %17.5 oranının üzerine %37 gibi refah payı eklendi. Yani bir anlamda önümüzdeki yılda yaşanacak enflasyon oranı da kısmen de olsa tahmini olarak hesaba katılmış gözüküyor.
Ancak verilen 8505 TL işçi temsilcileri tarafından yetersiz bulunsa da her ne kadar TÜİK in verdiği enflasyon bilgileri piyasadan uzak olsa da devletin verdiği bilgilere inanmak ve güvenmek zorundayız. Tabii ki bu işverenler için maliyet bu rakamla kalmıyor ve bir işçinin maliyeti 11,700 TL’yi buluyor. Bu bağlamda baktığımızda verilen ücret beklenenden daha fazladır.
2021 yılının son çeyreğinden itibaren döviz kurlarının yükseliş trendine girmesi nedeniyle hepimiz her gün döviz kurlarını takip etmeye, birtakım hesaplarımızı da döviz kurlarına göre yapmaya başladık. Çünkü enflasyon da döviz kurlarına bağlı olarak yükselmektedir.
Çalışma ve sosyal güvenlik bakanımız Sn. Vedat Bilgin, asgari ücretin dolar bazında 456 dolara yükseldiğini ve bu rakamın 2002’den bu yana en yüksek seviye olduğunu açıkladı. Ancak ekonomistler ise bu hesaplamada dolar enflasyonunun dikkate alınmadığını belirtiyor.
Yıllık ortalama asgari ücret nasıl hesaplanır?
Gerek lira gerekse dolar bazında asgari ücret hesaplamasında hükümet yetkilileri ve araştırma kurumları birbiriyle çelişen veriler açıklıyor.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın sitesinde her ay aylık net asgari ücretin ne kadar olduğu belirtiliyor. Ancak bazı yıllar asgari ücrete bir kez zam yapılırken, bazı yıllarda yıl içinde de zam geldi. Hatta yılda üç farklı asgari ücretin uygulandığı dönemler de oldu.
Örneğin 2022 yılının ilk yarısında 4 bin 253 lira olan asgari ücret ikinci yarısında 5 bin 550 lira oldu. 2022 yılında asgari ücretin aylık ortalaması ise 4 bin 877 lira olarak gerçekleşti. Yıllık kazanılan toplam ücreti 12 aya bölerek bu ortalamayı buluyoruz.
Kaynak: TCMB ve CSGB
Döviz bazında asgari ücreti aylık veya yıllık olarak hesaplayabiliriz. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası sitesinde aylık ve yıllık döviz kuru bilgileri yer alıyor. Döviz kuru sene boyunca değişkenlik gösterdiğinden yıllık kur ortalamasını kullanmak gerekiyor. Aylık hesapta aylık kur ortalaması kullanılıyor.
Kaynak: CSGB ve TCMB (Yıllık maaş ve kur ortalamaları esas alındı)
Nominal ücret, enflasyonun dikkate alınmadığı ücreti yansıtıyor. Gerçek (reel) ücret ise enflasyonun da dikkate alındığı hesaplama. Yıllar arasında karşılaştırma yaparken enflasyonun dikkate alındığı gerçek ücret sağlıklı bir kıyas imkânı tanıyor.
Enflasyon hesaba katılmazsa en yüksek ücret 2023’te
Enflasyon dikkate alınmazsa 2000 yılından bu yana yıllık asgari ücret en yüksek 456 Dolar ile 2023 yılında olacak. Neden “olacak” diyoruz? Çünkü henüz 2023 yılında yıllık ortalama dolar kurunun ne olacağını bilmiyoruz. (Yazıda euro kuru)
2023 hesaplaması için 20 Aralık 2022 kurunu kullandık. 2023’te euro kurunun seyrine göre bu miktar artabilir veya düşebilir. Bu nominal hesapta daha önce en yüksek asgari ücret 2016 yılında 430 dolar ile görülmüştü.
Kaynak: CSGB ve TCMB (Yıllık maaş ve kur ortalamaları esas alındı) • (*2023 için 20 Aralık 2022 TCMB kuru)
Kaynak: Euronews
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist
