Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre hizmet, başkasına iş görme şeklinde tanımlanmaktadır. Enflasyon çeşitleri arasında bulunan hizmet enflasyonu veya hizmet üretici fiyat endeksi (Hİ-ÜFE), belirli bir zaman aralığında hizmet sektöründe üreticiler için fiyat değişimleri göstergesidir. Bu endeks TÜFE ve Yİ-ÜFE oranlarıyla birlikte ülke ekonomilerinin makroekonomik değerleri arasındadır.
Türkiye’de H-ÜFE değişimleri oranları, 2017’den bu yana kamuoyuyla paylaşıyor.
H-ÜFE Sepetinde En Ağır Kalem; Ulaştırma ve Depolama
H-ÜFE madde sepeti; Ulaştırma ve Depolama, Konaklama ve Yiyecek, Bilgi ve İletişim, Gayrimenkul, Mesleki-Bilimsel ve Teknik, İdari ve Destek Hizmetleri olmak üzere altı temel kategoriyi içeriyor. Ciro araştırması ve ulusal hesaplar dayanarak belirlenen sepetin ürün ağırlıkları da her aralık ayında yeni araştırma ve hesaplara dayanarak değişime uğruyor. Buna göre 2022’de H-ÜFE, 3.379 iş yerinin 309 temel hizmet ürününe ait 11.238 fiyat düzeyi ortalamalarını içeriyor.
Temmuz 2022 itibarıyla hizmet üretici fiyat düzeyleri, beş yıl içinde dört katına ulaştı. Endekse sek törel bakış, fiyatların en çok 2017’ye göre neredeyse 7 katına ulaştığı ‘gayrimenkul Hizmetleri’nde arttığını, gayrimenkuldeki yükselişi fiyatların 5 katına ulaştığı ‘ulaştırma ve depolama Hizmetleri’nin takip ettiğini gösteriyor. Bu beş yıl içinde fiyat düzeylerinde en az değişime uğrayan sektör ise yaklaşık 2 katına ulaşan endeks değeri ile ‘bilgi ve iletişim hizmetleri’ olmuş.
Kasım 2021’den Bu Yana Yİ-ÜFE ve H-ÜFE’de Rekor Artışlar Yaşanıyor
H-ÜFE’de 2021’in ilk 11 ayı boyunca %30 ortalamasını koruyan yıllık artış oranları, aralık ayında %54,89 olarak ölçüldü. Yükselişini artırarak sürdüren H-ÜFE yıllık değişimi Temmuz 2022’de %90,56’ya ulaştı.
Yıllık H-ÜFE değişiminde gerçekleşen büyük artışların özellikle Türk Lirasında hızlı değer kaybının başladığı 2021’in son aylarından itibaren gerçekleşmesi dikkat çekici. Hizmet sektöründe en büyük payı alan ulaştırma gibi kalemlerin ithalata büyük oranda bağlılığı ölçümlerdeki bu değişimlerin önemli bir sebebi olarak gösterilebilir.
Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksinin (Yİ-ÜFE) bu aralıkta uğradığı değişim oranları da bu etkiyi kanıtlıyor;
H-ÜFE’de rekor yükselişlerin başladığı Kasım 2021’de, yıllık değişim oranları 2003’ten bu yana ilk defa %50’yi aşan Yİ-ÜFE’de de yükseliş sürüyor. Son ölçümlere göre Temmuz 2022’de, Yİ-ÜFE yıllık değişimi, %143,75 ile Ocak 1995’ten bu yana ulaştığı en yüksek seviyede. Artışların ve Yİ-ÜFE / H-ÜFE arasında oluşan makasın sürmesi, fiyat düzeylerinin tüketiciler için olduğu kadar hizmet üreticiler için de yükselmeye devam edebileceğine işaret ediyor.
Türkiye İstatistik Kurumu, mart ayına ilişkin “Hizmet Üretici Fiyat Endeksi’nin sonuçlarını açıkladı.
Buna göre, H-ÜFE, martta bir önceki aya kıyasla yüzde 2,3, geçen yılın aralık ayına göre yüzde 20,15, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 73,55 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 88,55 yükseldi.
Endeks geçen yılın aynı ayına göre, ulaştırma ve depolama hizmetlerinde yüzde 62,06, konaklama ve yiyecek hizmetlerinde yüzde 89,25, bilgi ve iletişim hizmetlerinde yüzde 72,31, gayrimenkul hizmetlerinde yüzde 79,5, mesleki, bilimsel ve teknik hizmetlerde yüzde 93,87, idari ve destek hizmetlerinde yüzde 85,55 arttı.
Kaynak: Doğruluk payı
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist
