Son seçimlerden sonra iş başına gelen ekonomi yönetiminin düşük faiz politikasından vaz geçerek politika faizlerini dört ayda %26,5 puan arttırmasıyla birlikte kredi faizleri de buna bağlı olarak artmaya devam ediyor. Bankaların kredi konusunda ise ketum davrandıkları, krediye ulaşmanın da kolay olmadığı bir dönem yaşıyoruz.
Yapılan açıklamalarda ise sıkılaştırılmış para politikası gereği politika faizlerinin yükselmeye devam edeceği anlaşılıyor. %30 a kadar yükselen politika faizleri enflasyonun altında olduğu için tasarruf sahipleri açısından yeterli değildir. Çünkü enflasyondan korunmak ve kazanç sağlayabilmek için kendilerine en uygun olan finans enstrümanını kullanacaklardır. Başka bir ifade ile reel faiz negatif olduğu sürece dövize olan talep artacaktır. Peki faiz artışları nereye kadar sürecek? Bu sorunun cevabı yaşayacak olduğumuz enflasyona bağlıdır. Faiz yükseldikçe döviz kurları ve enflasyonun düşmesi beklenir ama maalesef düşmüyor hatta yükseliyor. Dolayısıyla enflasyon oranı ile faiz oranı bir yerde buluşuncaya kadar faiz artışları devam edebilir. Zaten TL ye olan talebin artması için faiz oranının enflasyon oranından birkaç puan yüksek olmalıdır.
Geçtiğimiz günlerde açıklanan orta vadeli plan incelendiğinde dolar kuru;
2023 sonu hedefi=23,88 TL,2024 sonu hedefi=36,78 TL,2025 sonu hedefi=43,94,2026 sonu hedefi ise 47,80 TL olarak öngörülmektedir. Enflasyon oranları ise haziran ayında %22,4 den yeni merkez bankası başkanımız Sn. Hafize Gaye Erkan tarafından %58 olarak revize edilmişti. Orta vadeli programda ise 2023 için %65,2004 için %33,2025 için ise %8,5 olarak tahmin edilmektedir.
Burada bir eleştiri yapmak gerekirse döviz fiyatı 2023-2024 arasında%54,2023-2025 arasında %84,20323 -2026 arasında ise %200 artış göstermektedir. Buna mukabil enflasyon oranı ise 2024sononda %50,2025 sonunda ise 2023 yılına göre %75 oranında azalacaktır. Ülkemizde uzun yıllardan bu yana döviz kurları ile enflasyon oranı paralel seyretmektedir. Yani kurlar yükseldiği zaman enflasyon da kendini göstermektedir. Orta vadeli planda 2025 yılında enflasyon %75 düşecek, dolar kuru %84 artacak denilmektedir. Bunun gerçekleşmesi pek mümkün değildir. Çünkü dolar kurunun yüksek seyrettiğinde enflasyonun düşmesi olanaksızdır. Kaldı ki istatistiklere bakıldığında merkez bankasının yıl sonu hedeflerinin gerçekleştiği yıl veya yıllar çok azdır. Dolayısıyla iyi niyetle hazırlanmış bir program olarak bakmak gerekir.
Konumuza dönecek olursak politika faizlerinin yükselmesiyle birlikte mevduat faizleri de artma eğilimine girmiştir. Bu konu ile ilgili olarak yeniçağ gazetesinden Deniz Dallı’nın haberine göre bankaların mevduat hesaplarına verdikleri faiz oranları aşağıdaki gibidir.
Yatırımcılar, enflasyonun üzerinde bir getiri elde etmek için vadeli mevduat hesaplarını tercih ediyor. Mevduat faiz oranlarının artması bankalara olan talebi artırdı. Bankalar adeta birbirleriyle yatırımcıları çekmek için yarışa girdi.
Özellikle 32 günlük vadeli mevduat hesapları kısa vadeli yatırım yapmak isteyenler için cazip bir yatırım aracı haline döndü. Yatırım yapmak isteyenler bankaların mevduat faiz oranlarını araştırmaya başladı. Bankaların faiz oranları yüzde 41 oranlarına dayanmışken bazı bankalar müşterilerine özel yüzde 45 yüzde 50 oranında faiz oranları sunmaya başladı. İşte banka banka mevduat faiz oranları;
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK), Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan başkanlığında faiz kararını vermek üzere toplandı. Banka, üst üste üçüncü kez faiz artırımına giderek, politika faizini 25’ten yüzde 30 düzeyine yükseltilmesine karar verdi. Bankalar da mevduat faiz oranlarını yükseltmeye başladı.
Yukarıda görüldüğü gibi mevduat faizleri %17,4 ile %41 arasında değişmektedir.
Peki kredi faizlerinde durum nedir? Bankalar, mevduat faizlerine yukarıdaki oranlarda faiz verdiklerine göre parayı satarken kar elde etmeden satmayacaklarına göre kredi faizleri bu oranlardan yüksek olacaktır. Dolayısıyla üretim maliyetleri kredilerin yüksek faizli olması nedeniyle artacaktır ve bu da enflasyon demektir.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
