Ülkelerin ekonomik göstergeleri arasında yer alan sanayi üretim endeksi, ekonomik büyüme hesaplanırken kullanılan en önemli faktörlerden biridir. Ekonomik büyüme hesaplanırken sanayi üretim endeksinin yanında ihracat, işsizlik rakamları, halkın gelir düzeyinin yükselmesi gibi faktörler de etkendir. Bu endeks ülkede tüketim ve ihracat amaçlı olarak hesaplanmaktadır.
Sanayi üretim endeksi gayri safi milli hasıla içinde en büyük paya sahiptir. Uluslararası göstergelerde takip edilen verilerden biridir ve sanayinin bütün kollarına göre ağırlık andırılması ile elde edilir.
Genel sanayi ürünlerinin üretim seviyeleri tek tek incelenerek sanayideki üretim düzeyine ait bilgiler toplanır. Ancak bu şekilde toplanan bilgiler yeterli olmayabilir. Çünkü bir ürün grubunun üretim miktarı artarken başka bir mal grubunun üretim miktarı azalabilir. İşte sanayi üretim endeksi bu problemi çözmek içim devlet istatistik enstitüsü ve merkez bankasının iş birliği ile hesaplanır.
Sanayi üretim endeksi hesaplanırken ağırlıklar ülke koşullarına göre değişim gösterebilir.
Türkiye’de bu endeksi oluşturan üç ana sektör ve payları:
[İmalat Sanayi (%86,9), Elektrik Üretimi (%8,2) ve Madencilik Sektörü (%4,9)]
Şeklindedir.
Toplamda 22 alt sektöre bölünen imalat sanayi üretiminde %46,3 gibi önemli bir paya sahip olan dört ana kol şu şekilde sıralanmaktadır: Gıda (%10,64), Tekstil (%10,88), Petrol Ürünleri Sanayi (%14.48) ve Kimya Sanayi (%10.34).
Aylık sanayi üretim endeksi, yaklaşık 200 büyük işyerinden alınan ve yaklaşık 110 önemli sanayi malının üretim düzeyini tek değerde toplar. 1992 yılı üretim düzeyi 100 olarak alınmıştır. 15 ayrı sanayi dalı için de ayrı ayrı hesaplanabilen bu endeksin, tek tek sanayi dalları için yayınlanamaması, yorumu zorlaştırmaktadır.
Üç aylık sanayi üretim endeksi ise, DİE’nin yaklaşık 2500 işyerinden, 800 mal için aldığı üretim bilgilerini kapsar ve toplam sanayi üretiminin %81’ini yansıtır.
TÜİK in Ocak 2022 sanayi üretim endeksi aşağıdaki şekilde açıklanmıştır.
Sanayi üretimi yıllık %7,6 arttı
Sanayinin alt sektörleri (2015=100 referans yıllı) incelendiğinde, 2022 yılı ocak ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %8,3, imalat sanayi sektörü endeksi %7,7 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %5,6 arttı.
Sanayi üretim endeksi yıllık değişim oranları (%), Ocak 2022
Sanayi üretimi aylık %2,4 azaldı
Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2022 yılı ocak ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre %11,2 artarken, imalat sanayi sektörü endeksi %3,1 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %1,6 azaldı.
Sanayi üretim endeksi aylık değişim oranları (%), Ocak 2022
Sanayi üretim endeksi değişim oranları (%), Ocak 2022
AÇIKLAMALAR
Yıllık değişimler, takvim etkisinden arındırılmış endeks değerlerinin bir önceki yılın aynı ayına göre değişimini ifade etmektedir.
Aylık değişimler, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endeks değerlerinin bir önceki aya göre değişimini ifade etmektedir.
KAYNAK: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sanayi-Uretim-Endeksi-Ocak-2022-45731
Saygılarımla
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist
