İşgücü Girdi Endeksleri (İGE) altında yer alan İstihdam, Brüt Ücret-Maaş, Çalışılan Saat ve İşgücü Maliyeti Endeksleri alt kalemlerinin büyük bölümü mevsimsellik ve/veya takvim etkisi içermektedir.
Verilerde yıldan yıla yinelenen ve yılın bazı ay/dönemlerinde ortaya çıkan periyodik artış ya da azalışlar mevsimsel etkiler olarak adlandırılırken, ay/dönem/yıl içindeki takvim kompozisyonuna bağlı olarak oluşan etkiler takvim etkileri olarak adlandırılmaktadır. Mevsim ve takvim etkisinden arındırma ise mevsim ve takvim etkilerinin istatistiksel yöntemler kullanarak tahmin edilmesi ve eğer anlamlı ise veriden ayrıştırılması işlemidir.
Mevsim ve takvimden kaynaklanan etkiler, geçici nitelikte olduklarından, verinin genel eğiliminin gözlemlenmesini engellemektedir. Mevsimsel hareketler içeren veride, belirli bir dönemde meydana gelen değişikliğin, verideki gerçek artış veya azalıştan mı, yoksa mevsimsel etkilerden mi kaynaklandığını anlamak oldukça güçtür. Oysa karar verme ve planlama faaliyetleri için gerekli olan kısa dönemli göstergelerin, istenen dönemler arasında sağlıklı karşılaştırma yapmaya olanak sağlayacak şekilde üretilmesi büyük önem taşımaktadır. Kısa dönemli göstergelerde aylık/dönemlik ve yıllık değişimlerin sağlıklı bir şekilde yorumlanabilmesi için, bir önceki aya/döneme göre yapılacak karşılaştırmalarda mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış göstergelerin kullanılması, bir önceki yılın aynı ayına/dönemine göre yapılacak karşılaştırmalarda ise takvim etkisinden arındırılmış göstergelerin kullanılması daha anlamlı olacaktır.
En basit anlamıyla işgücü girdi endeksi çalışan nüfusun işgücüne katılımı, haftalık çalışma saati, ücretler gibi bilgilerdir. Esas itibariyle işsizliğin azalması işgücüne yani üretim faaliyetlerine katılmakla sağlanmaktadır.
İşgücü hesaplama, ekonomide aktif olarak bulunan işgücünün toplam ülke nüfusuna göre hesaplanması ile sonuçlanmaktadır. İşgücünün katılım oranı, toplam işe uygun olan kişi sayısının toplam nüfusa bölünmesiyle bulunmaktadır. İşgücü istihdam ve işsiz olan kişilerin toplamı ile ortaya çıkmaktadır.
İşgücü türleri belirli alan ve sorumluluklara göre tanımlanması mümkündür. Bunların arasında deneyimli işgücü, deneyimsiz işgücü, geçici işgücü gibi birçok türleri bulunmaktadır. Tüm detayları ile inceleyecek olursak;
Deneyimli İşgücü: Belirli bir işi gerçekleştirmek için, yeterli teknik konu hakkında bilgi sahibi olan ve hazır durumda bulunan kişilere deneyimli işgücü denilmektedir.
Deneyimsiz İşgücü: Belirli bir işi gerçekleştirmek için, yeterli düzeyde teknik konu hakkında bilgi sahibi olmadan tecrübenin zaman ile kazanılacağın olan işgücü türüdür.
Geçici İşgücü: Geçici işgüçleri genellikle dönemsel olarak tarım, hotel gibi mesleki gruplarda yer almaktadır. Geçici işgüçleri belirli mevsimlerde talebi yüksek olan işgücü olarak geçmektedir.
Daha anlaşılır şekilde ifade etmek gerekirse, işgücüne katılım üretime katkı sağlamaktır. Bir ülke için üretim en önemli unsurlardan biridir. Örneğin bir bilgisayar yazılımcısı üretime teknoloji kazandırarak, işlemleri hızlandırarak üretime katkı sağlayabilir ki bu esas işgücüne katılımdır.
İşgücü istatistikleri her ay TÜİK tarafından kamuoyu ile paylaşılmaktadır. Temmuz ayına ait TÜİK ten aldığım işgücü istatistiki bilgileri aşağıdaki gibidir.
Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı %9,4 seviyesinde gerçekleşti
Hane halkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre; 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 2023 yılı temmuz ayında bir önceki aya göre 38 bin kişi azalarak 3 milyon 291 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,2 puan azalarak %9,4 seviyesinde gerçekleşti. İşsizlik oranı erkeklerde %7,6 iken kadınlarda %12,9 olarak tahmin edildi.
Mevsim etkisinden arındırılmış istihdam oranı %48,4 oldu
İstihdam edilenlerin sayısı 2023 yılı temmuz ayında bir önceki aya göre 318 bin kişi artarak 31 milyon 671 bin kişi, istihdam oranı ise 0,5 puan artarak %48,4 oldu. Bu oran erkeklerde %65,7 iken kadınlarda %31,5 olarak gerçekleşti.
Mevsim etkisinden arındırılmış işgücüne katılma oranı %53,4 olarak gerçekleşti.
İşgücü 2023 yılı temmuz ayında bir önceki aya göre 280 bin kişi artarak 34 milyon 962 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0,4 puan artarak %53,4 olarak gerçekleşti. İşgücüne katılma oranı erkeklerde %71,1 iken kadınlarda %36,1 oldu.
Genç nüfusta mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı %18,0 oldu.
15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre 0,3 puanlık azalış ile %18,0 oldu. Bu yaş grubunda işsizlik oranı; erkeklerde %15,2, kadınlarda ise %23,1 olarak tahmin edildi.
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış haftalık ortalama fiili çalışma süresi 44,5 saat oldu.
İstihdam edilenlerden referans döneminde işbaşında olanların, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış haftalık ortalama fiili çalışma süresi 2023 yılı temmuz ayında bir önceki aya göre 0,2 saat azalarak 44,5 saat olarak gerçekleşti.
Mevsim etkisinden arındırılmış âtıl işgücü oranı %22,7 oldu.
Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan âtıl işgücü oranı 2023 yılı temmuz ayında bir önceki aya göre 1,5 puanlık azalış ile %22,7 oldu. Zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı %14,8 iken işsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı %17,8 olarak tahmin edildi.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
