Konut fiyatları kasımdan sonra aralık ayında da yükselmeye devam etti. Hükümetin uygulamaya koyduğu ilk evim ilk işyerim ve yeni evim projelerine olan yoğun talep ülkemizde barınma sorununun önemini bir kez daha ortaya koymaktadır. Her aile bir ev sahibi olmayı her zaman amaç edinir ve bunun için her türlü fedakarlığı yapmaya hazırdır. Ancak günümüz ekonomik koşullarında bir ev sahibi olmak oldukça zordur ve daha da ötesi dar ve sabit gelirliler için olanaksız durumdadır.
Sadece konut satış fiyatları değil kira ücretleri de astronomik boyutlara gelmiştir. Özellikle büyük kentlerde merkezi bölgelerde en düşük ortalama kira ücreti on bin TL civarında seyretmektedir ve kiralık ev bulunması da epeyce zorlaşmıştır. Yabancılara 400,000 dolarlık gayrimenkul almaları durumunda vatandaşlık verilmesi, hükümetin uygulamaya koyduğu konut projelerinin ucuz kredi ile bankalardan desteklenmesi, yurdumuza gelen göçmen ve sığınmacı sayısının artması gibi nedenler konut fiyatlarının ve kira ücretlerinin yükselmesine sebep olmuştur. Bütün bu faktörlere ilaveten fiyatların artmasında en önemli faktör seyreden yüksek enflasyon nedeniyle inşaat malzemelerinde meydana gelen fiyat artışlarıdır. Bir başka konu da kentsel dönüşümün hız kazanmasıdır. Kısa süreliği için de olsa kiralık ev bulmayı zorlaştırdığı gibi kira ücretlerinin artmasının bir sebebi de kentsel dönüşüm olmuştur.
Konut ve kira ücretlerinin artışının bir diğer sebebi de yaklaşık bir yıla yakın bir süreden bu yana devam eden ve ne zaman biteceği belli olmayan Rusya-Ukrayna savaşı olabilir. Savaştan uzaklaşmak isteyen özellikle Ruslar Antalya’ya akın etmiş konut rakamları adeta uçmasına sebep olmuştur. Hatta Antalya’da Rus tabelalar da yerini almış, şehrin adeta yerlisi gibi yaşamaya başlamışlardır. Yerli ve milli paramızın değerinin oldukça düşük olması, yabancıların ülkemizde çok rahat bir şekilde harcama yapmasına ve rahat bir tatil yapmalarına olanak sağlamaktadır. Bizim emekliler de onları sadece seyretmekle yetinmektedir.
Paranın bol olduğu veya TL’nin değerli olduğu 2010-2015 yılları arasında ülkemizde inşaat yatırımları gereğinden fazla yapılmasına rağmen konut açığımız devam ediyor. İnşaata yatırım yapılması ekonomik dengenin büyümesine geçici olarak katkı sağlar ama yatırımlar bitince ekonomik büyüme rakamı düşecektir. Dolayısıyla yatırımları üretime dönük yapmalıyız ve kalıcı bir büyüme sağlamalıyız.
Bir başka konu da ülke genelinde boş duran konutlardır. Örneğin İstanbul’da yaklaşık bir milyon yüz bin konutun boş olduğunu olduğunu yazılı ve görsek basından izlemekteyiz. Eğer boş konut sayısı söylendiği kadar ise ivedilikle önlem alarak onların kullanımı sağlanmalıdır. Konut açığı en azından az da olsa azalacaktır.
Yukarıda bahsetmeye çalıştığım gibi inşaat maliyet endeksi sürekli yüksek seyretmekte, doğal olarak da inşaat maliyetleri artmaktadır.
Konut sorununun çözümü için hükümet çeşitli projeler üreterek başvuranlara da gerekli desteği vermeye çalışmaktadır. Ancak sorunun en ideal çözümü merhum Turgut Özal’ın uygulamaya başladığı ve yurdun dört bir yanına yayılan kooperatifçiliğin tekrar gündeme getirilmesidir. Her ne kadar uygulamaya konulan projeler bazı vatandaşlarımız için ulaşılabilir olsa da toplumda projelere ulaşamayan büyük bir kesim olduğu aşikardır. Kooperatifleşmeye gidildiği taktirde dar ve sabit gelirliler de ev sahibi olabiliriler. Günümüzde asgari ücretli ve emeklilerin ev alması hayalden öte gitmemektedir.
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) 2022 Aralık ayına ilişkin Satılık Konut Piyasası Raporunu açıkladı.
Rapora göre, ülke genelinde ortalama satılık konut ilan metrekare cari fiyatı 2022 Aralık’ta bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 134,9 artarak 15 bin 802 TL’ye çıktı.
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) 2022 Aralık ayına ilişkin Satılık Konut Piyasası Raporunu açıkladı.
Rapora göre, ülke genelinde ortalama satılık konut ilan metrekare cari fiyatı 2022 Aralık’ta bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 134,9 artarak 15 bin 802 TL’ye çıktı.
Satılık konut ilan metrekare cari fiyatları aynı dönemde İstanbul’da yüzde 142, Ankara’da yüzde 139,6 ve İzmir’de yüzde 136,9 yükseldi.
Ortalama satılık konut metrekare fiyatları İstanbul’da 23 bin 333 TL, Ankara’da 10 bin 541 TL ve İzmir’de 17 bin 925 TL oldu.
Kaynak: BETAM
Buna göre, satılık konut metrekare fiyatlarında en hızlı artışın görüldüğü il yüzde 166,5 ile Kocaeli oldu.
Bunu yüzde 160 ile Mersin, yüzde 154,3 ile Trabzon, yüzde 150 ile Antalya ve yüzde 142 ile de İstanbul takip etti.
En düşük artışların görüldüğü iller ise Erzurum (yüzde 108,8), Muğla (yüzde 102,8), Kayseri (yüzde 98,5), Şanlıurfa (yüzde 96,9) ve Diyarbakır (yüzde 91) olarak öne çıktı.
Raporda, satılık konutların fiyat artış hızının aralık ayında da gerilediğine vurgu yapıldı.
Kasım ayında yüzde 174,1 olan yıllık fiyat artışı aralık ayında yüzde 134,9’a geriledi.
Aralıkta yıllık fiyat artış hızında görülen bu yüksek düşüşte baz etkisinin de önemli bir etkisinin bulunduğu ifade edildi.
Öte yandan, 2020 Mayıs’tan itibaren sürekli artan ülke genelindeki reel konut fiyat endeksinin ise, 2022 Aralık ayında önceki aya kıyasla 6,5 puanlık artışla 186’ya ulaştığı belirtildi.
Kasımdan aralığa enflasyon yüzde 1,2 olurken Türkiye genelinde cari konut fiyat artışı aynı dönemde yüzde 4,8 oldu.
Endeksin bu seviyesi, satılık konut reel fiyatlarının 2017 Eylül dönemindeki değerini yüzde 86 aştığını gösterdi.
2022 Eylül ve Kasım arasında neredeyse değişmeyen konut talebinin aralık ayında yükseldiği belirtildi.
Kasım ayına kıyasla yüzde 14,8 yükselen konut talebi endeksi 127 seviyesini aldı. Bununla birlikte konut talebi geçen yılın kasım ayına kıyasla yüzde 36,9 daha düşük kaldı.
Kasım ayına kıyasla, aralık ayında satılık ilan sayısı yüzde 1 (785 bin 15’ten 793 bin 254’e), satılan konut sayısı ise yüzde 9,5 (37 bin 131’den 40 bin 653’e) oranında yükseldi.
Satılan konut sayısı aralıkta önemli ölçüde artsa da satılan konut sayısı mayıstaki düzeyine kıyasla yaklaşık 47 bin daha az oldu.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist
