Barınma insanların yaşamlarını sürdürebilmesi için en temel ihtiyaçlarından biridir. Ülkemizde yaşadığımız yüksek enflasyon nedeniyle konut fiyatları ve konut kiraları astronomik şekilde yükselmiş, konut sorunu barınma sorunu olarak evirilmeye doğru gitmektedir.
Öncelikle belirtmem gerekir ki 6 şubatta yaşadığımız,11 ilimizi etkileyen ve yüz yılın felaketi olarak adlandırılan deprem felaketi konut sorununun artmasının en temel sebeplerinden biridir. Memleketlerinden başka şehirlere göç etmek zorunda kalan vatandaşların kiralık ev veya satın almak için konut bulmaları yükselen fiyatlar yüzünden mümkün olmamaktadır. Yaşadığımız depremin yaralarını milletçe sarmaya devam ediyoruz ve birlik ve beraberlik içinde inşallah bunun da üstesinden geleceğiz. Yaşanan felaket bizde değil dünyanın herhangi bir ülkesinde de olsa kolayca çözülebilecek bir sorun bırakmamıştır. Bizler ülke olarak hepimiz üzerimize düşeni yapmaya çalışmalıyız ve yapıyoruz da. Yaşanan felaket nedeniyle 50000 vatandaşımızı kaybettik,100000 vatandaşımız yaralandı, on binlerce bina yerle bir oldu. Bu kadar büyük bir felaketin ekonomik olarak zorlukları olacağı kesindir. Bunun dışında yabancılara gayrimenkul almaları karşılığında verilen haklar, depremden sonra tüm ülkemizde hızlanan kentsel dönüşüm projeleri, Avrupa’da yaşanan gaz krizi, Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle ülkemize gelen yabancılar da sorunun artmasına sebep olarak sayılabilir.
Yüksek enflasyon nedeniyle artan inşaat malzemesi fiyatları da inşaat maliyetlerinin artmasına sebep olmuş ve özellikle dar ve sabit gelirli vatandaşlarımızın ev alması hayalden öte gidememiştir.
2023 yılının ilk çeyreğinde dünyada en pahalı konut satılan üç il Ankara, İstanbul, İzmir oldu. Aşağıda bu konuda Euronews sitesinden aldığım bilgileri aynen paylaşıyorum.
2023’ün ilk çeyreğinde dünyada 150 şehir arasında konut fiyatlarının en çok arttığı üç şehir Ankara, İzmir ve İstanbul oldu.
Dünyada 56 ülke arasında konut fiyatlarının en çok arttığı ülke açık Türkiye oldu. 2023’ün ilk çeyreğinde Türkiye’de konut fiyatları 2022 yılının aynı dönemine göre yüzde 133 yükseldi. Aralarında Almanya ve İngiltere’nin olduğu bazı ülkelerde ise konut fiyatları düştü.
Türkiye’de konut ve kira piyasasında yaşanan kriz giderek derinleşirken hükümet yeni önlemlerle sorunu hafifletmeye çalışıyor.
Resmi enflasyonun yüzde 70’i aştığı dönemde hükümetin kira artışlarına yüzde 25 sınırı getirmesi ev sahipleri ile kiracıları karşı karşıya getirdi.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) son olarak eşi veya 18 yaş altındaki çocuklarının en az bir konutunun bulunması halinde konut kredi değer oranı yüzde 75 daraltma kararı aldı. Örneğin, 5 milyon TL değerindeki bir evi, ikinci tapulu evi olarak alacak olanlara evin değerinin yüzde 22,5’i kadar kredi kullandırılabilecek.
Uluslararası Emlak Danışmanlığı firması Knight Frank’in 56 ülke ve bölgeyi incelediği Küresel Konut Fiyat Endeksine göre 2023 yılının ilk çeyreğinde 2022 yılının aynı dönemine göre Türkiye’de konut fiyatları yüzde 132,8 artış gösterdi.
Kaynak: The Knight Frank
İkinci sıradaki Kuzey Makedonya’nın (yüzde 18,8) ardından Hırvatistan (yüzde 17,3), Macaristan (yüzde 16,6) ve Litvanya (yüzde 15,3) geliyor.
Diğer bazı ülkelerdeki artış oranı ise şöyle: Yunanistan yüzde 14,5; Bulgaristan yüzde 9,5; Japonya yüzde 6,8; Fransa yüzde 2,7 ve ABD yüzde 0,7.
Avrupa ülkeleri başta olmak üzere bazı bölgelerde konut fiyatları düştü. Almanya’da konut fiyatları yüzde 1 gerilerken bu oran İngiltere’de yüzde 3,1 ve İsveç’te yüzde 8,8 oldu.
Endeks 150 şehirdeki fiyat değişimlerini de inceliyor. Listede Türkiye’nin üç büyük şehri yer alıyor. Ankara (yüzde 135,3), İzmir (yüzde 133) ve İstanbul (yüzde 127,3) listedeki 150 şehir arasında konut fiyatlarının en çok arttığı şehirler oldu.
Kaynak: The Knight Frank
Dördüncü sıradaki Zagreb’deki artış yüzde 22,5’ oldu. Tokyo’da konut fiyatları yüzde 7,5 yükselirken bu oran New York’ta yüzde 3,4; Barselona ve Londra’da yüzde 1,4 ve Roma’da yüzde 0,6 oldu.
Az sayıda şehirde ise fiyatları geriledi. Düşüş Washington’da yüzde 0,2 olurken Rotterdam’da yüzde 0,3 gerçekleşti.
Ülke ve şehir bazındaki bu artışlar nominal. Yani enflasyon dikkate alınmıyor. Enflasyonun dikkate alındığı reel değişim de Türkiye’de oldukça yüksek. 2021-2022 son çeyrekleri arasında Türkiye’de reel konut fiyatları yüzde 51 artmıştı.
Kaynak: TCMB
TCMB’nin açıkladığı konut fiyat endeksine göre Eylül 2022’de ev fiyatları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 189 yükseldi.
Bu oran, son 10 yıldaki en yüksek oran oldu. Konut fiyatları Eylül 2021’de yeni ekonomik modele geçilmesiyle birden tırmanışa geçti. Eylül 2011’de yıllık konut fiyat artışı yüzde 36 idi.
Kaynak: TCMB
Enflasyonun düşmeye başlamasıyla Haziran 2023’te yıllık artış yüzde 96 oldu. Aynı dönemde konut fiyatları reel olarak ise yüzde 38 yükseldi.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
